“หนองคาย” เมืองริมฝั่งโขง เป็นมาอย่างไร?

ถนนคนเดิน จ. หนองคาย เมืองหนองคาย — ถนนคนเดินริมแม่น้ำโขง จ. หนองคาย (ภาพ : fb เทศบาลเมืองหนองคาย)

ผู้เขียน	ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่	วันเสาร์ที่ 14 กันยายน พ.ศ.2567

“เมืองหนองคาย” เมืองริมฝั่งโขง เป็นมาอย่างไร?

จังหวัดหนองคายเป็นจังหวัดที่เต็มไปด้วยนานาวัฒนธรรมและความสวยงามของธรรมชาติ รวมถึงเป็นที่ตั้งของแหล่งท่องเที่ยวมากมาย เมืองหนึ่งที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีการต่อสู้แย่งชิงพื้นที่ระหว่างคนต่างพื้นที่มานับไม่ถ้วน

ในสมัยรัชกาลที่ 3 หลังจากสถาปนาหนองคายขึ้นแล้วก็เกิดกบฏเจ้าอนุวงศ์ขึ้น จนกรุงเทพฯ ต้องส่งเจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) มาปราบ และเจ้าพระยาบดินทรเดชาก็พบว่าต้องรวมเมืองเล็ก ๆ อย่าง เมืองพรานพร้าว (ปัจจุบันคือศรีเชียงใหม่) ปะโค และเวียงคุก ให้เป็นเมืองเดียว เพื่อให้ควบคุมเมืองต่าง ๆ ที่อาจจะกระด้างกระเดื่องขึ้นมาอีกครั้ง

จนในที่สุดรัชกาลที่ 3 ก็โปรดเกล้าฯ ให้ท้าวสุวอธรรม (บุญมา) บุตรอุปฮาด เมืองยโสธร ผู้มีความดีความชอบในการปราบกบฏเจ้าอนุวงศ์เช่นเดียวกันมาเป็นผู้พิจารณาตั้งเมือง เมื่อเห็นว่าบ้านเมืองเหมาะสมกับการทำเกษตร รัชกาลที่ 3 จึงโปรดเกล้าฯ ให้ยกบ้านไผ่ขึ้นเป็นเมืองหนองคาย และตั้งท้าวสุวอธรรมเป็นเจ้าเมืองนามว่า “พระปทุมเทวภิบาล”

พระปทุมเทวภิบาลจึงเป็นเจ้าเมืองคนแรก

อย่างไรก็ตามในสมัยรัชกาลที่ 4 และ 5 ได้เกิดศึกฮ่อขึ้น ซึ่งเป็นศึกที่ชาวจีนฮ่อได้ยกทัพมายึดเมืองบริเวณเขตแดนญวนจนถึงฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง ปล้นสะดม และสร้างความไม่สงบอย่างยาวนาน แต่ในที่สุดชาวฮ่อที่เข้ามารุกรานก็ถูกปราบไปได้

จนเข้าสมัยรัชกาลที่ 6 พระองค์ก็ได้โปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติปกครองท้องถิ่นขึ้น โดยให้ยกเลิกระบบเจ้าปกครองนครทั่วประเทศ และเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2458 ก็โปรดเกล้าฯ ประกาศหนองคายขึ้นเป็นเมือง และเปลี่ยนคำเรียกเป็นจังหวัดเมื่อ พ.ศ. 2459 เป็นต้นมา

ส่วนเหตุที่ทำให้ได้ชื่อว่า “หนองคาย” เพราะเพี้ยนมาจาก “หนองค่าย” หรือที่แปลว่าหนองน้ำบริเวณที่ตั้งของค่ายทหาร