เปิดธรรมเนียมเข้า-ออก “พระราชฐานชั้นใน” หากใครนอนค้างห้ามกางมุ้ง!

พระราชฐานชั้นในในอดีต พระที่นั่งต่าง ๆ ในหมู่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทอยู่ด้านซ้าย และตำหนักพระราชเทวีอยู่ด้านขวา

ธรรมเนียม ในพระราชสำนักเป็นสิ่งที่ชาววังยึดถือปฏิบัติอย่างเคร่งครัด เพราะอาณาบริเวณพระบรมมหาราชวังถือเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ เนื่องจากเป็นที่ประทับของกษัตริย์ ชาววังจึงต้องประพฤติตนมิให้เสื่อมเสียไปถึงพระเกียรติยศของกษัตริย์ และต้องมีการดูแลเรื่องความปลอดภัยขั้นสูงสุด เช่น การเข้า-ออกวัง โดยเฉพาะเขตพระราชฐานชั้นใน ที่มีข้อปฏิบัติเข้มงวด เป็นที่มาของ “ธรรมเนียมแจ้งเข้า-ออกวัง” 

ธรรมเนียมแจ้งเข้า-ออกวัง มีหลักปฏิบัติ คือ หากพระมเหสีพระองค์ใดหรือเจ้าจอมท่านใดมีธุระนอกวัง จะต้องแจ้งเหตุจำเป็นเพื่อขออนุญาตจากอธิบดีฝ่ายในก่อน โดยอธิบดีฝ่ายในจะพิจารณาว่าเห็นควรให้ออกไปได้หรือไม่ ซึ่งปัจจัยประกอบการพิจารณามีทั้งความประพฤติ เรื่องส่วนตัว อายุ หรือตำแหน่ง 

หากได้รับอนุญาตก็จะต้องแจ้งแก่ ท้าววรจันทร บรมธรรมิก ภักดีนารีวรคณานุรักษา (เจ้าจอมมารดาวาด ในรัชกาลที่ 4) ซึ่งมีหน้าที่บังคับบัญชาราชการในพระบรมมหาราชวัง เพื่อทำการนัดหมายยานพาหนะหรือขบวนนำเสด็จตามฐานันดรศักดิ์ของแต่ละองค์

ส่วนบุรุษที่ต้องการเข้ามาในเขตพระราชฐานชั้นใน ซึ่งเป็นที่พำนักของเจ้านายฝ่ายใน ก็ต้องปฏิบัติตามธรรมเนียมอย่างเคร่งครัด โดยมี “ตำรวจวังสังกัดกรมโขลน” ติดตามบุรุษที่เข้ามาในเขตพระราชฐานชั้นในแบบไม่ให้คลาดสายตา ตั้งแต่ก้าวเข้าประตู ทำธุระ จวบจนออกจากประตู เพื่อเป็นพยานและตรวจตราว่าแขกเหล่านั้นไม่ได้กระทำความผิดในเขตที่ประทับของพระเจ้าอยู่หัว

หากบุรุษใดมีกิจธุระสำคัญในพื้นที่พระราชฐานชั้นในและต้องค้างคืน ซึ่งส่วนใหญ่มักเป็นแพทย์ที่ต้องวินิจฉัยและรักษาพระอาการประชวรของเจ้านาย จะต้องขออนุญาตและชี้แจงเหตุผลโดยละเอียด ต้องนอนโดยไม่กางมุ้ง และต้องนอนพักในพื้นที่ซึ่งเจ้าหน้าที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจน

ทั้งหมดนี้เพื่อรักษาความปลอดภัยในเขตพระราชฐานชั้นใน ภายในพระบรมมหาราชวัง และป้องกันข้อครหาใด ๆ ที่อาจเกิดขึ้น 

อ่านเพิ่มเติม : 

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง :

ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย. เรื่องเล่าชีวิตสาวชาววัง หอมติดกระดาน. กรุงเทพฯ: มติชน, 2549. 


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 2 มีนาคม 2566