| ผู้เขียน | ศราวิน ปานชัย |
|---|---|
| เผยแพร่ |
พ.ศ. 2440 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรปเป็นครั้งแรก โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสานสัมพันธไมตรีกับประเทศต่าง ๆ เพื่อสร้างภาพลักษณ์ให้เห็นว่าสยามไม่ได้เป็นชาติป่าเถื่อน ล้าหลัง เพื่อเสริมสร้างสถานะตัวตนของสยามในเวทีโลก รวมไปถึงเป็นการศึกษาความเจริญก้าวหน้าด้านต่าง ๆ ของตะวันตก เพื่อนำมาปรับใช้ในการปรับปรุงบ้านเมืองให้ทันสมัย
การเสด็จประพาสยุโรปครั้งนี้ รัชกาลที่ 5 พระองค์เสด็จเยือนประเทศในยุโรปหลายประเทศ เช่น อังกฤษ อิตาลี ฝรั่งเศส สวีเดน ออสเตรีย ฯลฯ ทรงบันทึกถึงเรื่องราวมากมาย ทั้งสภาพภูมิอากาศ บ้านเมือง สังคม ผู้คนที่ทรงได้พบ ไม่ว่าจะเป็น เจ้านาย เชื้อพระวงศ์ ขุนนาง สามัญชน รัชกาลที่ 5 ทรงกล่าวถึงความสัมพันธ์และความเคารพที่ประชาชนมีต่อกษัตริย์ของดินแดนแต่ละแห่งที่เสด็จประพาสว่า
“การเปนไปในระหว่างเจ้านายแลราษฏรในเมืองทั้งหลายนี้ต่าง ๆ กันทั้งนั้น ที่อิตาลีมีคนนิยมนับถือเจ้านายมาก แต่ว่าออกฟรี ๆ คือเจ้าแผ่นดิน (พระเจ้าอุมแบร์โตที่ 1) ไปแห่งใดมีคนเปิดหมวกแลร้องฮูเร แต่อาจจะเดินเบียดเวลาเดิน ฤาเข้ามายืนใกล้ ๆ รถโยนหนังสือให้ในรถ เอาหนังสือมาส่งให้เจ้าแผ่นดินกับมือได้ คนพลเมืองเปนคนจนมาก บ้านเมืองก็ไม่สู้สะอาดนัก…พระมเหษี (ราชินี มาการีตา) เปนคนงามด้วย มีความรู้มากด้วย คนก็นับถือมากรักมาก…
ในออสเตรียเอมเปอเรอ (จักรพรรดิฟรานซ์ โจเซฟ) เปนผู้ใหญ่ อย่างธรรมเนียมไม่กระดิกเลยแท้ ๆ … เปนคนที่รู้มากในทางความรู้แลทางราชการ เปนเจ้าที่ควรบูชา แลคนทั้งเมืองนับถือกันเหมือนพระความกลัวเกรงกันมากนัก…ในเมืองนี้เห็นเปนไพร่เป็นผู้ดีต่างกันแท้ทีเดียว ผิดกันกับอิตาลีมากนัก เปนเมืองที่ทหารต้องแต่งเปนทหารจะแต่งอื่นไม่ได้เลย…
ที่รัสเซียนั้นมากคนด้วยกัน…บรรดาข้าราชการแลราษฎรกลัวเกรงเอมเปอเรอ (ซาร์นิโคลัส ที่ 2) ยิ่งกว่าคนเรากลัวเกรงเจ้านายเปนอันมาก เห็นเปนพระเจ้ามากกว่าเปนคน พ้นที่จะหาแห่งใดเทียบเทียม ได้ความนิยมรักใคร่เจ้านายก็มากเหลือล้น…
เมืองสวิเดนนั้น ราษฎรฟรียิ่งกว่าเสียกว่าเมืองอิตาลี ดูประหนึ่งว่าเปนริปัปลิก ๆ หน่อย ๆ ไปทีเดียว เจ้าแผ่นดิน (พระเจ้าออสการ์ ที่ 2) เปนคนที่อยากจะทำดียิ่งแก่คนทั่วไป แต่เพราะความอี๋ ๆ เท่า ๆ กันไปหมด จนการที่อี๋นั้นไม่ใคร่มีราคาอันใดมากนัก เสด็จไปไหนก็ไมมีใครเปิดหมวก แลโห่ร้องอันใด รับสั่งสั่งการงานอันใด วิ่งชุลมุน แลอยู่ข้างจะว่องไวเกินไป จนคนเรา ๆ เห็นเปนลุกลน ฤามักจะพูดกันว่าเฉย ๆ ไม่รู้สึกว่าเปนเจ้าเปนนาย อันที่จริงเปนคนใจดี แต่ไม่ใคร่มั่นคงแลแม่นยำนักจะไปข้างทางที่เรียกว่า ได้เน้น ๆ ข้าราชการงานเมืองก็เปนเช่นนั้นไปตามกันหมด”
ข้างต้นทำให้ได้เห็นมุมมองของรัชกาลที่ 5 ที่ทรงมีต่อกษัตริย์หลายประเทศในยุโรป ทำให้พระองค์รับรู้นิสัยใจคอ เพื่อจะได้ทรงดำเนินนโยบายทางการทูตที่เป็นประโยชน์กับสยามต่อไป
อ่านเพิ่มเติม :
- “อ้ายการเที่ยวเช่นนี้มันช่างมีคุณจริงๆ” ร.5 ประพาสยุโรป ทรงเล่าชีวิตชาวบ้านและ “กินริมทาง”
- ความในพระราชหฤทัยร.5 กับคำครหาว่าสิ้นเปลืองเงิน และเป็น “ขี้ค่าฝรั่ง” ในการประพาสยุโรป
อ้างอิง :
ไกรฤกษ์ นานา, (2549). เบื้องหลังพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสยุโรป.กรุงเทพฯ: มติชน.
พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, (2505). พระราชหัดถ์เลขา เมื่อเสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรป พ.ศ. 2440 เล่ม 1. กรุงเทพฯ: องค์การค้าคุรุสภา.
พระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, (2528). พระราชหัตถเลขา เมื่อเสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรป พ.ศ. 2440 เล่ม 2. กรุงเทพฯ: องค์การค้าของคุรุสภา.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 2 มีนาคม 2566
