| ที่มา | ศิลปวัฒนธรรม ฉบับเมษายน 2538 |
|---|---|
| ผู้เขียน | เอนก นาวิกมูล |
| เผยแพร่ |
หนังสือ จดหมายเหตุการอนุรักษ์กรุงรัตนโกสินทร์ ของกรมศิลปากร ให้ความรู้ว่าภูเขาทอง วัดสระเกศ เริ่มสร้างในสมัยรัชกาลที่ 3 เดิมจะสร้างเป็นรูปพระปรางค์ แล้วค้างคามาจนถึงสมัยรัชกาลที่ 4 จึงโปรดฯ ให้เปลี่ยนเป็นแบบภูเขา มีเจดีย์ก่อไว้บนยอด เริ่มวางศิลาฤกษ์ใน พ.ศ.2408 พระราชทานนามว่า “บรมบรรพต”
สมัยรัชกาลที่ 5 มีการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ 2 ครั้ง ครั้งแรก พ.ศ.2421 อัญเชิญของเดิมจากในพระบรมมหาราชวังมา (เริ่มมีงานประจำปี เป็นงานใหญ่ช่วงลอยกระทง-เอนก) ครั้งที่ 2 พ.ศ.2441 ได้จากอินเดีย
พ.ศ.2509 กระทรวงมหาดไทยบุกระเบื้องโมเสกสีทองที่องค์พระเจดีย์ และสร้างเจดีย์เล็กรายรอบอีก 4 องค์ ดังเห็นมาจนถึงทุกวันนี้
มองในภาพ คลองที่เลี้ยวไปทางขวาคือคลองรอบกรุง สำหรับป้องกันพระนคร คลองแยกไปทางซ้ายคือคลองมหานาค
ทั้งสองคลอง รัชกาลที่ 1 โปรดฯ ให้ขุดขึ้นเมื่อ พ.ศ.2326 (อ่านพงศาวดาร รัชกาลที่ 1 เพิ่มเติม บริเวณนี้เป็นที่สำหรับประชุมเล่นเพลงและสักรวาในเทศกาลฤดูน้ำเลียนอย่างครั้งกรุงศรีอยุธยา เมื่อขุดคลองมหานาคแล้ว รัชกาลที่ 1 ทรงเปลี่ยนนามวัดสะแก เป็นวัดสระเกศ แล้วสร้างกำแพงรอบพระนคร)
ด้านขวาที่แลเห็นบ้านเรือนริมคลอง คือบริเวณข้างป้อมมหากาฬ เชิงสะพานผ่านฟ้า ปัจจุบัน (2538) เป็นท่าเรือ มีเรือแล่นไปทางคลองมหานาค แสนแสบตลอดวัน
ด้านซ้าย บ้านหลังคาสังกะสี ปัจจุบันเป็นที่ว่างหน้ากรมโยธาธิการ สมัยนั้นจะเห็นว่ายังไม่สร้างสะพานมหาดไทยอุทิศ (สะพานคอนกรีตข้ามไปวัดสระเกศ สร้างสมัยรัชกาลที่ 6 เปิดเมื่อ พ.ศ.2457)
บ้านหลังคามุงจากตรงกลาง ปัจจุบัน (2538) เป็นบ้านไม้สองชั้นใกล้จะพัง ถ้าสะพานมหาดไทยอุทิศสร้างเสร็จแล้ว ปลายสะพานจะเห็นตรงข้างบ้านนั้น
พิจารณาจากการสร้างสะพานมหาดไทยอุทิศ เชื่อว่าภาพนี้จะถ่ายราวปลายสมัยรัชกาลที่ 5 และถ่ายจากสะพานผ่านฟ้าลีลาศ ซึ่งสร้างราว พ.ศ.2442
ในหนังสือ SIAM IN THE TWENTIETH CENTURY โดย J.G.D.CAMPBELL พิมพ์ พ.ศ.2447 มีรูปถ่ายใกล้เคียงกับรูปนี้ 1 รูป (ดูหนังสือ PORTRAIT OF BANGKOK ที่กรุงเทพมหานครจัดพิมพ์ หน้า 74)
อ่านเพิ่มเติม :
- “ภูเขาทอง” กองอิฐใหญ่ที่ถูกทิ้งร้าง มูลเหตุการขุด “คลองผดุงกรุงเกษม” ป้องกันพระนคร
- เคยมีคนตก “บันไดตรง” ที่ “ภูเขาทอง” จนตาย จริงหรือ?
แก้ไขปรับปรุงเนื้อหาครั้งล่าสุดเมื่อ 24 พฤษภาคม 2561
