| ผู้เขียน | ปดิวลดา บวรศักดิ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“พระสังกัจจายน์” ถือเป็นพระที่คนไทยหลายคนให้การนับถือ เพราะเชื่อกันว่าท่านจะประทานพรในเรื่อง “โชคลาภ” ให้กับผู้ที่ศรัทธา
ประวัติพระสังกัจจายน์
พระสังกัจจายน์หรือพระมหากัจจายนะเถระ มีชื่อจีนว่า “เกียกเมียงเอี๊ยง” ท่านเป็นพระอรหันต์ไม่ใช่พระโพธิสัตว์ โดยฝ่ายมหายานจัดให้ท่านอยู่ในพระเอตทัคคะมหาสาวกพระมหากัจจายนะเถระสิบองค์ (จับไต้ตี้จื๊อ) ซึ่งพระที่โดดเด่นในนิกายนี้ ได้แก่ “พระมหากัสสปะ” และ “พระอานนท์”
พระสังกัจจายน์แต่เดิมตำรงตำแหน่งปุโรหิตที่แคว้นอวันตี วันหนึ่งท่านได้รับคำสั่งให้ไปเชิญเสด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าให้มาเทศนาชาวเมืองที่แคว้น แต่เมื่อท่านได้พบกับพระพุทธเจ้าก็เกิดความเลื่อมใส ขอบวช กลายเป็นพระอรหันต์ ซึ่งพระพุทธเจ้าได้ยกย่องให้ท่านเป็นเอตทัคคะทางการอธิบายธรรม
ในอดีตพระอรหันต์ที่พระพุทธเจ้ายกย่องให้เป็นเอตทัคคะทางการอธิบายธรรมนี้มีรูปโฉมงาม ไม่ได้อ้วนท้วนสมบูรณ์เหมือนที่เราเห็นในปัจจุบัน มีตำนานกล่าวไว้ 2 เรื่องถึงเหตุที่ทำให้ท่านกลายเป็นเช่นนี้ บ้างก็เล่าว่าเป็นเพราะท่านรูปงามจนเกินไป จึงทำให้ผู้ชายอยากมีภรรยางามเช่นท่าน ท่านสลดใจ จึงอธิษฐานให้ท่านอ้วนท้วน
แต่อีกตำนานก็เล่าว่า เทวดาและมวลมนุษย์มักยกย่องท่านว่างามเทียบเท่าพระพุทธเจ้า พระสังกัจจายน์เห็นว่าไม่เหมาะไม่ควร จึงเนรมิตกลายเป็นพระรูปร่างท้วม
ด้านที่มาของชื่อ “สังกัจจายน์” ผศ. ดร. ศุภวิทย์ ถาวรบุตร อาจารย์ประจำสาขาประวัติศาสตร์ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้อธิบายไว้ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2545 ในบทความ “พระอ้วนไทย และพระอ้วนไทย” คือใครกัน? ว่า…
“ส่วนที่ว่า เหตุใดพระมหากัจจายนะจึงมีชื่อว่าพระสังกัจจายน์ด้วยนั้น สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นชื่อเรียกกันภายหลังในสมัยรัตนโกสินทร์นี่เอง กล่าวคือในสมัยรัชกาลที่ 1 ได้มีการขุดพื้นเพื่อฝังรากอุโบสถวัดแห่งหนึ่งที่ฝั่งธนบุรี ปรากฏว่าครั้งนั้นมีการขุดค้นพบปฏิมกรพระมหากัจจายนะกับหอยสังข์ในบริเวณดังกล่าว
วัดแห่งนั้นจึงได้ชื่อว่าวัดสังข์กระจายตั้งแต่นั้นมา (อ้างตามหนังสือพระสังกัจจายน์ พระอรหันต์ผู้สมบูรณ์ลาภผล) ปฏิมากรพระมหากัจจายนะที่ขุดพบยังคงประดิษฐานอยู่ที่วัดสังข์กระจายฝั่งธนบุรี จนปัจจุบัน
ชื่อ ‘สังกัจจายน์’ จึงน่าจะมาจากชื่อวัด ‘สังข์กระจาย’ โดยทีแรกคงเรียกกันว่า ‘พระวัดสังข์กระจาย’ นานเข้าก็มีการกร่อนคำ และนำมารวมกับชื่อของท่านที่มีคำว่า ‘กัจจายนะ’ ‘พระวัดสังข์กระจาย’ ก็เลยกลายเป็น ‘พระสังกัจจายน์’ ไป นอกจากนี้เท่าที่อ่านงานเขียนต่างๆ ก็จะออกนามท่านว่าพระมหากัจจายนะเสมอ
ชื่อพระสังกัจจายน์จึงเป็นชื่อในภาษาพูดมากกว่าจะใช้ในภาษาเขียน”
อ่านเพิ่มเติม :
- ทำไม “พระพุทธชินราช” จึงเป็นพระพุทธรูปที่มีการจำลองมากที่สุด?
- Smiling Buddha: “พระสังกัจจายน์” หรือ “พระพุทธเจ้ายิ้ม” กันแน่?
อ้างอิง :
ศุภวิทย์ ถาวรบุตร. พระอ้วนไทย และพระอ้วนไทย ใน นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2545
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 1 สิงหาคม 2567
