“อารามชีลับ” นักโทษของพระเจ้า หรือเจ้าสาวของพระคริสต์?

ชีลับ ชีมืด อารามชีลับ ศาสนาคริสต์ นิกาย โรมันคาทอลิก คณะคาร์เมไลท์ — (ภาพประกอบเนื้อหา โดย René Castillo ใน Pixabay)

ผู้เขียน	ธนกฤต ก้องเวหา
เผยแพร่	วันศุกร์ที่ 15 มีนาคม พ.ศ.2567

“ชีลับ” หรือชีมืด เป็นสตรีในศาสนาคริสต์ นิกายโรมันคาทอลิก คณะคาร์เมไลท์ ผู้ถือครองพรหมจรรย์ ละทิ้งโลกียะหรือชีวิตธรรมดาทางโลก ตัดขาดจากญาติมิตรและสังคมภายนอก ซ่อนเร้นตนอยู่ในเขตพรตภายใน “อารามชีลับ” เพื่อสวดภาวนาอย่างเคร่งครัด ไม่เหยียบย่างออกสู่โลกภายนอกตลอดชีวิต เพื่อการถวายตนต่อพระผู้เป็นเจ้าและพระศาสนจักร

แม้ได้ชื่อว่าเป็นผู้สละโลก แต่พวกเธอไม่ได้ทอดทิ้งโลกไปเสียทีเดียว เพราะชีลับยังคงรับใช้มนุษย์ด้วยการร่วมสัมผัสความทุกข์ยากที่เกิดขึ้นในโลก และสวดภาวนาแก่ผู้คน พวกเธอจึงมิได้ภาวนาเผื่อพระศาสนจักรหรือคณะนักบวชเท่านั้น แต่อุทิศตนเพื่อการภาวนาและทรมานตนเพื่อไถ่บาปให้มวลมนุษย์ ดุจการทรมานตนของพระเยซูคริสต์นั่นเอง

ชีลับเป็นส่วนหนึ่งของคณะนักบวชในคริสจักรโรมันคาทอลิก เรียกว่า คณะคาร์เมไลท์ (Carmelites)หรือการ์แมล ชื่อเต็มคือ คณะภราดาพระนางมารีย์พรหมจารีแห่งภูเขาคาร์เมล (Order of Brothers of The Blessed Virgin Mary of Mount Carmel) เป็นกลุ่มนักบวชที่ถือพรตหรือวัตรปฏิบัติอย่างฤๅษี คือเน้นปลีกตัว สวดภาวนา และแทบจะตัดขาดจากโลกภายนอก

ในประเทศไทยมีอารามการ์แมลกับเขตชีลับอยู่ในกรุงเทพฯ เช่นกัน โดยอารามการ์แมลในกรุงเทพฯ อยู่ที่ถนนคอนแวนต์ ตรงข้ามโรงเรียนเซนต์โยเซฟคอนเวนต์ ถือเป็นศูนย์กลางแห่งแรกของคณะธรรมทูตคาร์เมไลท์ในประเทศไทย

แม้จะอยู่กลางเมืองหลวงที่คนพลุกกล่าน แต่เขตพรตภายในอันเป็นที่อยู่หรือเขตจำกัดของเหล่า “ชีลับ” แทบจะตัดขาดจากโลกภายนอกอย่างสมบูรณ์ เพราะวิถีอันเคร่งครัดและการปลีกตัวออกจากสังคม ทำให้พวกเธอประหนึ่งได้ตายไปจากโลกเดิม แต่เกิดใหม่เป็น “นักโทษ” โดยสมัครใจของพระเจ้า และได้ชื่อว่าเป็น “เจ้าสาว” ของพระเยซูคริสต์

กำเนิดอารามการ์แมล จุดเริ่มต้น “ชีลับ”

คณะคาร์เมไลท์ (Carmelite Order) เป็นคณะเก่าแก่ที่ถือกำเนิดขึ้นราวกลางคริสต์ศตวรรษที่ 12 ในยุคสงครามครูเสด “อารามการ์แมล” ของคณะนี้ก่อตั้งขึ้นอย่างเรียบง่าย ณ ลานหินบนภูเขาคาร์เมลในดินแดนปาเลสไตน์

นักบวชคณะนี้ดำเนินชีวิตตามประกาศกเอลียาห์ (Prophet Elijah) ด้วยการสมาทานความอุสาหะ การมีศรัทธาแรงกล้า ละทิ้งชื่อเสียงเกียรติยศ ตลอดจนทรัพย์สมบัติทางโลกทั้งปวง เรียกว่าคณะภราดาคาร์เมไลท์

ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 13-14 สตรีผู้มีจิตศรัทธาจำนวนหนึ่งได้ถือพระวินัยตามคณะภราดาคาร์เมไลท์ ปฏิบัติตนเป็นนักพรตหญิงด้วยการกักบริเวณตนเองและสวดภาวนาอย่างหนัก

ในปี 1452 พระสันตะปาปานิโคลัสที่ 5 (Pop Nicholas V) จึงให้คำรับรองแก่ บุญราศียอห์น โซแร็ธ (Blessed John Soreth) อธิการใหญ่เจ้าคณะคาร์เมไลท์ รวมสตรีจิตศรัทธาเหล่านี้ ยกขึ้นเป็นนักบวชคณะคาร์เมไลท์ชั้น 2 (ภราดาคาร์เมไลท์ที่เป็นชั้นที่ 1) พวกเธอจึงถูกรับรองฐานะตามกฎหมายของพระศาสนจักร เป็นภคินีแห่งคณะคาร์ไมไลท์ (Carmelite nuns) อย่างเป็นทางการ

ทั้งนี้ บุญราศีฟรังซิสแห่งนักบุญอัมโบรซิ (Blessed Frances d’Amboise) ดัชเชสแห่งแคว้นบริตานี เป็นภคินีกลุ่มแรก ๆ ที่เข้าอาศัยในอารามการ์แมล ที่ก่อสร้างจากทรัพย์บริจาคของตัวท่านเอง ถือเป็นคณะภคินีคาร์เมไลท์ชุดแรก จุดกำเนิดของ “ชีลับ” ที่แพร่ขยายไปทั่วทุกมุมโลกร่วมกับคณะภราดาคาร์เมไลท์ นับจากนั้นจวบถึงปัจจุบัน

“อารามชีลับ” ในไทย หลีกเร้นกลางเมืองใหญ่

อรสม สุทธิสาคร เล่าไว้ใน “ชีลับ ผู้สละโลก เจ้าสาวของพระเจ้า” นิตยสารสารคดี ฉบับเดือนตุลาคม พ.ศ. 2537 จากการพูดคุยกับ คุณแม่อธิการิณีเทเรซีตาแห่งพระกุมารเยซู อธิการิณีอารามการ์แมลแห่งคณะคาร์เมไลท์ กรุงเทพฯ ท่านเล่าถึงกฎของการมาเป็นภคินีคาร์เมไลท์ว่า

“สตรีที่มีความประสงค์จะสมัครใจบวชเป็นภคินีภายในอารามการ์แมล ต้องนับถือคริสต์ศาสนานิกายโรมันคาทอลิก อายุต้องไม่ต่ำกว่า 18 ปี มีความศรัทธาที่จะอุทิศตนเพื่อพระเยซูเจ้าด้วยใจบริสุทธิ์ ไม่ใช่เพื่อหนีชีวิตทางโลก เพราะชีวิตในอารามมิใช่ชีวิตที่สะดวกสบาย”

ในวันปฏิญาณตน ภคินีจะต้องปฏิญาณศีล 3 ข้อ เป็นการรับสัญญาว่าจะซื่อสัตย์ต่อพระเยซูคริสต์ เจ้าบ่าวแห่งสวรรค์ของเธอตลอดไป ศีล 3 ข้อนี้คือ ความบริสุทธิ์ ความยากจน และความนบนอบ

สำหรับบรรยากาศของวันแรกในอาราม แน่นอนว่าการเปลี่ยนสภาพแวดล้อมทำให้เหล่าชีลับหน้าใหม่ต้องปรับตัวกันขนานใหญ่ คุณแม่อธิการิณี เล่าว่าวันแรกที่เข้าอาราม ภคินีใหม่อาจร้องไห้เพราะความสะเทือนใจหรืองุนงงกับชีวิตใหม่ในอารามการ์แมล ทางอารามจะค่อย ๆ ให้คำแนะนำและอบรมเรื่องต่าง ๆ อย่างค่อยเป็นค่อยไป แต่เมื่อผ่านไปสักปีหนึ่ง ภคินีจะคุ้นชินกับชีวิตใหม่มากขึ้น

แต่เนื่องจากอารามอยู่ในย่านธุรกิจกลางกรุงเทพฯ และทางคณะต้องการผู้ที่มั่นใจในพระกระแสเรียกและผู้มั่นคงจริง ๆ เท่านั้น จากก้าวแรกในอารามจนถึงพิธีถวายตัวตลอดชีวิตจึงกินเวลายาวนานถึง 5 ปี เพื่อให้ผู้เข้ามาได้มีเวลาทบทวนตนเอง หากไม่สบายใจหรือพิจารณาเห็นว่าชีวิตรำพึงภาวนาอย่างอุตสาหะไม่ใช่วิถีทางของตน เธอมีสิทธิ์โดยสมบูรณ์ที่จะขอลาออกจากคณะภคินีชีลับได้

“คนภายนอกอาจมองว่าชีวิตเราเหมือนนักโทษ แต่จะสังเกตได้ว่ากุญแจของเราติดอยู่ภายใน ถ้าเป็นนักโทษ กุญแจจะติดอยู่ข้างนอก เราไม่ได้ถูกบังคับให้ใช้ชีวิตแบบนี้ แต่เราเต็มใจ” คุณแม่อธิการิณีกล่าว

นอกจากที่กรุงเทพฯ ต่างจังหวัดเองก็มีอารามการ์แมลเช่นกัน ได้แก่ที่ นครปฐม จันทบุรี และนครสวรรค์ โดยมีอารามการ์แมลอีกมากมาย รวมถึงคณะภคินี “ชีลับ” ร่วมหมื่นรูปอยู่ในหลายประเทศทั่วโลก

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่