| ผู้เขียน | ปดิวลดา บวรศักดิ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
วัดสุทัศน์ เป็นวัดสำคัญของกรุงรัตนโกสินทร์ สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ภายในพุทธศาสนสถานเต็มไปด้วยความสวยงามของประติมากรรม ศิลปกรรม และสถาปัตยกรรมต่าง ๆ มากมาย รวมถึงที่นี่ยังเคยมี “บานประตูไม้แกะสลักพระวิหารหลวง” ซึ่งเป็นผลงานจากฝีพระหัตถ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2
“บานประตูไม้แกะสลักพระวิหารหลวง” เป็นประติมากรรมที่วิจิตรอย่างมหัศจรรย์ เนื่องจากเป็นการแกะสลักไม้ที่ซับซ้อนหลายชั้น ตามประวัติ ผลงานชิ้นนี้เป็นงานฝีพระหัตถ์รัชกาลที่ 2 พระองค์ทรงมีส่วนร่วมในการออกแบบ รวมไปถึงแกะสลักด้วยพระองค์เอง ใน พ.ศ. 2365 โดยมีนายงานคือ กรมหมื่นจิตรภักดี
ความพิเศษของประติมากรรมชิ้นนี้คือมีความปราณีต สลักซับซ้อนประมาณ 4-5 ชั้น ความลึกของลวดลายถึง 14 เซนติเมตร จนเกือบเรียกได้ว่าเป็นประติมากรรมลอยตัว ประกอบด้วยลวดลายทางธรรมชาติมากมายอย่างลายพรรณพฤกษา เช่น ต้นไม้ ใบ ดอกไม้ (เน้นดอกโบตั๋นเป็นหลัก) ให้ความรู้สึกเหมือนจริงตามธรรมชาติ
นอกจากนี้ ยังสอดแทรกความงามธรรมชาติอื่น ๆ เช่น โขดเขา น้ำ สรรพสัตว์นานาพันธุ์ ซึ่งทั้งหมดนี้คาดว่าได้รับอิทธิพลมาจากสมัยอยุธยาตอนปลาย
ความสวยงามของประติมากรรมชิ้นนี้ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงกล่าวชมไว้ว่า “เป็นลายที่มีความสลับซับซ้อนหลายชั้น งามวิจิตรน่าพิศวงอย่างยิ่ง”
กรมนริศทรงวิเคราะห์ถึงประติมากรรมชิ้นนี้ และเหตุที่รัชกาลที่ 2 ทรงแกะสลักผลงานชิ้นนี้เอง ว่า น่าจะได้ตัวอย่างมาจากทางเหนือ เช่น ที่พระวิหารพระแท่นศิลาอาสน์ เมืองฝาง ช่างในสมัยนั้นคงจะประกวดประชันกันมาก เพราะกว่าจะคว้านปรุซับซ้อนหลายชั้นใช้สิ่วอย่างเดียวไม่ได้ ต้องใช้มีดที่คมมาก เมื่อช่างประกวดประชันกัน จึงเป็นเหตุเตือนพระทัยให้รัชกาลที่ 2 ทรงแกะสู้ เพราะพระองค์ทรงชำนาญการแกะยิ่งนัก
ด้าน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ก็ทรงกล่าวชื่นชมความงดงามของประติมากรรมชิ้นนี้ไว้ในพระราชพงศาวดารในพระนิพนธ์ของพระองค์ด้วยเช่นกัน ว่า… “สลักดีจนไม่มีที่ไหนเหมือน”
ที่กล่าวเช่นนี้ได้เพราะมีเรื่องราวว่าเมื่อสร้างที่นี่เสร็จ ได้นำเครื่องมือที่สร้างไปทิ้งน้ำหมด รวมถึงเมื่อเข้าสู่รัชสมัยต่อมา คือ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 พระองค์ทรงมีพระราชประสงค์ให้ทำบานประตูเหมือนวัดสุทัศน์ แต่ก็ไม่มีช่างที่ไหนทำได้
บานประตูสลักแห่งวัดสุทัศน์ จึงเป็นงานประติมากรรมที่ไม่มีใครเหมือนอย่างแท้จริง
ปัจจุบัน บานประตูชิ้นนี้ย้ายไปเก็บรักษาในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร เนื่องจากเกิดไฟไหม้เสียหาย ใน พ.ศ. 2502 และย้ายบานประตูคู่หลังมาแทนที่ ก่อนจะสร้างคู่หลังขึ้นใหม่แทนของเดิม
อ่านเพิ่มเติม :
- “พระคเณศ” ไม่ใช่ “เทพศิลปะ” รัชกาลที่ 6 ทรงทำให้เป็นเทพศิลปะ
- พระพุทธรูปประจำรัชกาล พระองค์ใดทรงสร้าง สร้างให้ผู้ใด ทำไมมีถึง 37 องค์
- พระพุทธรูป “คันธารราฐ” สมัยรัชกาลที่ 1 ที่ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับศิลปะแบบคันธารราฐ
อ้างอิง :
http://www.thapra.lib.su.ac.th/e-book/rama3/central.pdf
https://www.finearts.go.th/museumbangkok/view/33623-ประตูพระวิหารหลวงวัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 24 กุมภาพันธ์ 2568
