“นโปเลียนที่ 3” บั้นปลายชีวิตตกเป็นตัวประกัน สูญเสียบัลลังก์ และจากไปอย่างโดดเดี่ยว

หลุยส์ นโปเลียน นโปเลียนที่ 3 — นโปเลียนที่ 3 กษัตริย์องค์สุดท้ายของฝรั่งเศส

ผู้เขียน	ศราวิน ปานชัย
เผยแพร่	วันพุธที่ 8 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2566

นโปเลียนที่ 3 เป็นจักรพรรดิแห่งจักรวรรดิฝรั่งเศส ระหว่าง ค.ศ. 1852-1870 มีศักดิ์เป็นหลานของอดีตจักรพรรดินโปเลียนที่ 1 ผู้เกรียงไกรแห่งฝรั่งเศส เมื่อแรกขึ้นครองราชย์ใหม่ ๆ จักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ทรงได้รับความนิยมชมชอบจากชาวฝรั่งเศสมากมาย แต่การดำเนินนโยบายต่างประเทศที่ผิดพลาดหลายประการ ก็ทำให้ประชาชนเริ่มเสื่อมความนิยมในตัวพระองค์มากขึ้นเรื่อย ๆ พระองค์ถูกจับเป็นตัวประกันในสงคราม และสูญเสียบัลลังก์ไปในช่วงบั้นปลายชีวิต

การแทรกแซงกิจการภายในของประเทศต่าง ๆ ของจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ในที่สุดก็นำหายนะมาสู่พระองค์และราชวงศ์ในที่สุด เมื่อเกิดการปฏิวัติขึ้นในสเปนในปี 1868 ทำให้สมเด็จพระราชินีนาถอิซาเบลลาที่ 2 ต้องลี้ภัยออกจากประเทศ ราชบัลลังก์สเปนจึงว่างลง ต้องหาประมุขคนใหม่ ปรัสเซีย (เยอรมนีในปัจจุบัน) ซึ่งเป็นชาติศัตรูกับฝรั่งเศสในขณะนั้น ได้เสนอชื่อเชื้อพระวงศ์จากราชวงศ์โฮเฮนซอลเลิร์น ซึ่งเป็นพระญาติกับจักรพรรดิวิลเฮล์มที่ 1 ขึ้นเป็นกษัตริย์องค์ใหม่ของสเปน

เมื่อจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ทราบเรื่องก็ประท้วงอย่างรุนแรง เพราะไม่ต้องการให้อิทธิพลของปรัสเซียปิดล้อมฝรั่งเศส จากนั้นทรงส่งราชทูตไปเรียกร้องให้ปรัสเซียเลิกล้มความตั้งใจดังกล่าว จักรพรรดิวิลเฮล์มที่ 1 ทรงมีโทรเลขถึง บิสมาร์ก อัครมหาเสนาบดี เพื่อเล่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น บิสมาร์กจึงถือโอกาสดัดแปลงโทรเลข โดยตัดต่อเนื้อความฝรั่งเศสข่มขู่ปรัสเซีย ซึ่งสร้างความเข้าใจผิดให้ทั้งสองประเทศจนนำสู่สงครามในที่สุด

จักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ทรงหลวมตัวประกาศสงครามกับปรัสเซีย เพราะคาดว่าฝรั่งเศสจะรับมือกับปรัสเซียได้ แต่ด้วยปัญหาต่าง ๆ และความเข้มแข็งของปรัสเซีย ทำให้ในที่สุดกองทัพฝรั่งเศสเป็นฝ่ายปราชัย และพระองค์ถูกจับกุมตัวในสมรภูมิรบ

เมื่อข่าวมาถึงกรุงปารีส ตอนเย็นของวันที่ 3 กันยายน ปี 1870 ฝูงชนราว 2 แสนคน รวมตัวกันหน้าพระราชวังตุยเลอรี กลางกรุงปารีส เสียงเพลงชาติดังกระหึ่มไปทั่ว พร้อมกับเสียงตะโกนโหวกเหวกว่า “สาธารณรัฐจงเจริญ” “ฝรั่งเศสจงเจริญ” “จักรพรรดิจงพินาศ”

เวลานั้น สถานะของจักรพรรดินโปเลียนที่ 3 ไม่มีอะไรมากไปกว่า “ตัวประกัน” ของปรัสเซีย และเชื่อว่าพระองค์แทบไม่มีประโยชน์สำหรับฝ่ายใดอีกแล้ว เพราะเมื่อข่าวความพ่ายแพ้สะพัดออกไป นักการเมืองฝรั่งเศสที่ได้รับการสนับสนุนจากประชาชนจำนวนมากก็ประกาศล้มล้างจักรวรรดิ และเปลี่ยนประเทศเป็นสาธารณรัฐในวันที่ 4 กันยายน ปี 1870 และทำการสู้รบกับปรัสเซียต่อไป

การถลำสู่หายนะเป็นอุบัติเหตุทางการเมืองที่นโปเลียนที่ 3 ต้องรับเคราะห์แต่เพียงผู้เดียว เมื่อทรงแน่พระทัยว่าจะไม่ได้รับการต้อนรับหรือเห็นใจจากชาวฝรั่งเศสอีกต่อไปแล้ว จึงทรงตัดสินใจขอลี้ภัย ณ ประเทศอังกฤษ พร้อมกับพระชายาและพระโอรส ด้วยความช่วยเหลือของสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียแห่งอังกฤษ ผู้เป็นมิตรเก่าแก่ของพระองค์ นับแต่นี้องค์จักรพรรดิผู้เคยมีสถานะยิ่งใหญ่ที่สุดในยุโรปต้องระหกระเหินเร่ร่อนไปตามยถากรรมอย่างคนไร้ที่พึ่ง เป็นที่น่าเวทนายิ่งนัก

จากผู้นำที่ยิ่งใหญ่ ถึงตอนนี้นโปเลียนที่ 3 เป็นเพียงคนธรรมดาที่ไม่มีใครสนใจ พระองค์ทรงเปล่าเปลี่ยว ซึมเศร้า กลายเป็นคนสมาธิสั้น ขี้ประหม่า ทรงขังพระองค์ในห้องทรงงานเล็ก ๆ ตลอดวัน เพื่อใช้ความคิด และถ่ายทอดความรู้สึกและความทรงจำผ่านหนังสือ 2 เล่ม ชื่อ “The Military Forces of France” และ “The Campaign of 1870”

เกือบ 2 ปีที่ประทับลี้ภัยในอังกฤษ พระพลานามัยของนโปเลียนที่ 3 ทรุดโทรมลงเรื่อย ๆ สาเหตุจากพระโรคเรื้อรังที่เป็นมาก่อนหน้านี้ สมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียทรงให้แพทย์ประจำพระองค์มาคอยดูแลอาการนโปเลียนที่ 3 อย่างใกล้ชิด แต่แล้วท้ายสุด นโปเลียนที่ 3 ก็จากไปอย่างสงบในเวลา 11.14 น. ของวันที่ 7 มกราคม ปี 1873

วันที่ 15 มกราคม ปี 1873 พระบรมศพของนโปเลียนที่ 3 ถูกนำไปตั้งไว้ในโบสถ์เซนต์แมรี เมืองชีเซิลเฮิสต์ ซึ่งเป็นเมืองที่พระองค์ประทับอยู่ในบั้นปลายพระชนม์ชีพนั่นเอง จากนั้นในปี 1888 มีการเคลื่อนย้ายพระบรมศพของนโปเลียนที่ 3 ไปยังอารามเซนต์ไมเคิล ในเมืองฟาร์นโบโรห์ และอยู่ที่นั่นมาถึงปัจจุบัน

การจากไปของนโปเลียนที่ 3 จึงเป็นการปิดฉากระบอบกษัตริย์ฝรั่งเศสที่ยืนยาวมานานหลายศตวรรษ