“ชาติไทยเราไม่ถนัดในการค้าและอุตสาหกรรม ก็เพราะเราต้องเป็นทาส เป็นไพร่ทำงานให้นายมาตลอด 5 ศตวรรษ และงานที่ทำนั้น ก็เป็นแต่งานขุดดินฟันหญ้า ทำไร่ ทำนา แล้วผลประโยชน์ทั้งหมดก็ตกอยู่แก่นาย ระบอบการปกครองแบบอยุธยา ที่ตกทอดมาจนถึงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ เป็นระบอบที่บาปกรรมทำความเสื่อมโทรมให้แก่ชาติและนิสัยใจคอของพลเมืองไทย ซึ่งจะต้องการเวลาอีกช้านานกว่าจะสร้างลักษณะอย่างพลเมืองในระบอบสุโขทัยให้กลับมีขึ้นได้ใหม่”

คัดจาก: คำสอน เรื่อง ประวัติศาสตร์เศรฐกิจของไทย โดย หลวงวิจิตรวาทการ

ทั้งนี้จากคำสอนเดียวกัน หลวงวิจิตรฯ อ้างว่า “ระบอบที่เอาคนชาติเดียวกันลงเป็นทาส” เป็นระบอบอยุธยาที่ไม่ใช่ “ของไทย” แต่เป็นระบบที่รับมาจาก “ขอม” และใช้มาจนถึงรัตนโกสินทร์

ขณะที่ระบอบ “ไทยแท้” ในสายตาหลวงวิจิตรฯ คือระบอบพ่อปกครองลูกของสุโขทัยที่ชาวบ้าน “สามารถจะเล่นหัวสนุกสนานอยู่ใกล้พระมหากษัตริย์” ได้ แต่ก็เป็นระบอบที่ “แตกดับ” ไปแล้วพร้อมกับอาณาจักรสุโขทัย