พบหลักฐานชี้ มนุษย์โบราณใช้ไฟตั้งแต่ 9 แสนปีก่อน อาจบอกใบ้ “ที่อาศัย” เก่าแก่สุดของมนุษย์

ภาพวาด บรรพบุรุษ มนุษย์โบราณ กับ กองไฟ ไฟ
ภาพวาดบรรพบุรุษมนุษย์กับกองไฟ (ภาพจาก "ไฟในประวัติศาสตร์มนุษย์", 2555)

นักโบราณคดีพบหลักฐานในถ้ำยุคก่อนประวัติศาสตร์ในแอฟริกาใต้ ซึ่งมีแนวโน้มสามารถใช้เป็นเครื่องบ่งชี้ว่า มนุษย์โบราณ อาจใช้ “ไฟ” กันแล้วเมื่อประมาณ 900,000 ปีก่อนเป็นอย่างน้อย ขณะที่จุดขุดค้นยังพบหลักฐานวัตถุโบราณ ซึ่งพอบ่งชี้ได้ว่า มนุษย์โบราณใช้พื้นที่ในถ้ำสำหรับอยู่อาศัยย้อนกลับไปได้ไม่ต่ำกว่า 1 ล้านปี ซึ่งสื่อบางสำนักตีความว่า นั่นย่อมเป็นข้อบ่งชี้ว่า ถ้ำแห่งนี้มีแนวโน้มเป็น “ที่อยู่อาศัย” ของมนุษย์ยุคโบราณ ซึ่งเก่าแก่ที่สุดอันดับต้นๆ

ทีมนักวิจัยซึ่งเป็นการร่วมมือกันระหว่างมหาวิทยาลัย Hebrew ในเยรูซาเล็ม, กลุ่ม CNRS และมหาวิทยาลัยแห่งโตรอนโต ได้ตรวจสอบหลักฐานวัตถุโบราณที่พบในถ้ำ “วอนเดอร์เวิร์ก” (Wonderwerk) ในแอฟริกาใต้ ที่มีความยาว 140 เมตร โดยศาสตราจารย์ รอน ชาร์ (Ron Shaar) นักวิจัยจากสถาบันวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัย Hebrew เปิดเผยว่า จากการตรวจสอบหลักฐานทำให้เขามั่นใจว่า บรรพบุรุษของมนุษย์ยุคปัจจุบันประดิษฐ์อุปกรณ์ “เครื่องมือหินแบบโอลโดวาน” (Oldowan Tools) แบบง่าย ภายในถ้ำดังกล่าวเมื่อราว 1.8 ล้านปีก่อน

รายงานข่าวหลายแห่งยังเผยว่า หลักฐานจากการค้นพบของทีมวิจัยพอจะบ่งชี้ได้ว่า ถ้ำแห่งนี้เคยถูกใช้เป็นแหล่ง “อยู่อาศัย” ของมนุษย์ยุคโบราณ หากอ้างอิงตามระยะเวลาดังกล่าวที่ 1.8 ล้านปี นั่นจะหมายความว่า ถ้ำแห่งนี้เป็นแหล่ง “อยู่อาศัย” ของมนุษย์ยุคโบราณที่เก่าที่สุดก็เป็นได้ หากอ้างอิงตามข้อมูลและสันนิษฐานดังกล่าว อย่างไรก็ตาม ข้อสันนิษฐานปรากฏในรายงานจากสื่อบางแห่งเท่านั้น

ศาสตราจารย์ชาร์และคณะทำงานได้ตรวจสอบวิเคราะห์ตะกอน ที่ทับถมกันเป็นชั้นหนา 2.5 เมตรภายในถ้ำ ซึ่งเป็นจุดที่พบเครื่องมือหิน ซากสัตว์ และหลักฐาน ที่บ่งชี้ถึงการจุดไฟซึ่งยังหลงเหลืออยู่

กระบวนการทำงานของทีม คือ สกัดตะกอนจากผนังถ้ำเป็นชิ้นเล็กๆ นับร้อยชิ้น นำมาตรวจสอบสัญญาณแม่เหล็ก ทั้งนี้ กระบวนการก่อเกิดแม่เหล็กเกิดขึ้นได้จากการที่อนุภาคของดินเกาะตัวในพื้นถ้ำยุคก่อนประวัติศาสตร์ ซึ่งมันจะรักษาสภาพลักษณะทิศทางสนามแม่เหล็กโลกในช่วงเวลานั้นไว้ด้วย

ขณะที่ผลจากการตรวจสอบทางแล็บพบว่า บางตัวอย่างจากถ้ำถูกทำให้เป็นแม่เหล็กไปทางทิศใต้ แทนที่จะเป็นทิศเหนือ (ซึ่งเป็นลักษณะของแม่เหล็กในปัจจุบัน) เมื่อเทียบกับระยะเวลาที่เกิดการเปลี่ยนแปลงของแม่เหล็กโลก ซึ่งเป็นที่รู้กันโดยทั่วไปอยู่แล้ว นั่นย่อมบ่งชี้ถึงอายุความเก่าแก่ของชั้นตัวอย่างในถ้ำได้

อย่างไรก็ตาม ศาสตราจารย์ชาร์ระบุว่า ทีมศึกษายังจะนำผลการตรวจสอบอายุด้วยกรรมวิธีอื่นมาประกอบกัน เพื่อยืนยันสมมติฐานเพิ่มเติมในแง่การหาระยะเวลาที่แน่นอนว่า มนุษย์ยุคแรกเข้าไปทำกิจกรรมในพื้นที่นี้เมื่อใดกันแน่

จากการค้นพบนี้ ทำให้หลายฝ่ายกลับมาวิเคราะห์ร่วมกับข้อเสนอของนักวิทยาศาสตร์เมื่อกว่า 2 ทศวรรษก่อน ซึ่งเคยมีนักวิทยาศาสตร์บริติชเสนอว่า จุดเปลี่ยนสำคัญทางกายภาพของมนุษย์มาจากการค้นพบว่า “ไฟ” สามารถนำมาช่วยประกอบอาหารได้ จนอาหารที่กินเปลี่ยนแปลงไปส่งผลต่อระบบการย่อยอาหารในร่างกาย เชื่อว่าการเปลี่ยนแปลงนี้เริ่มเกิดขึ้นเมื่อ 1.8 ล้านปีก่อน อย่างไรก็ตาม ในทางโบราณคดีแล้ว ยังไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่จะพิสูจน์ว่า มนุษย์รู้จักไฟในตอนนั้น ยังไม่ต้องพูดถึงเรื่องการใช้ไฟในการทำอาหาร

แต่จากการค้นพบครั้งล่าสุด ซึ่งบ่งชี้แนวโน้มการใช้ไฟของมนุษย์อย่างน้อยที่สุด คือ เมื่อ 900,000 ปีก่อน อาจเปิดประตูไปสู่การเปลี่ยนแนวคิดใหม่เกี่ยวกับเรื่องการใช้ไฟของมนุษย์ยุคแรกเริ่ม และอาจบ่งชี้ถึงการตั้งสมมติฐานใหม่เกี่ยวกับเรื่องพฤติกรรมตั้งแคมป์ไฟยุคแรกๆ ของมนุษย์ในแอฟริกา

รายงานข่าวเผยว่า จากการตรวจสอบหลักฐานในถ้ำ ผู้ที่ใช้ไฟในถ้ำเมื่อประมาณ 900,000 ปีก่อน รู้ว่าจะได้ไฟมาอย่างไร และจะใช้ไฟอย่างไร แต่อาจยังไม่รู้วิธีก่อไฟ ทั้งนี้ หลายพื้นที่ในโลก ไฟมักเกิดขึ้นได้ตามธรรมชาติ แม้แต่ในปัจจุบันแล้วก็ตาม

หลักฐานจากถ้ำวอนเดอร์เวิร์กบ่งชี้ว่า มนุษย์โบราณ ไม่ได้ถึงกับจำเป็นต้องใช้ไฟในกิจวัตรประจำวันทั่วไป มีข้อสันนิษฐานว่า พวกเขาอาจใช้ถ้ำหรือส่วนใดส่วนหนึ่งของถ้ำสำหรับกักเก็บรักษาไฟเอาไว้ โดยการนำไฟมาจากธรรมชาติเป็นเรื่องง่าย แต่การรักษาไฟเอาไว้เป็นเรื่องยากกว่ามาก แน่นอนว่า ถ้ำที่ไม่มีน้ำเข้าถึงได้ก็เป็นอีกแนวทางหนึ่งสำหรับการรักษาไฟ

ถ้ำแห่งนี้ถูกค้นพบโดยเกษตรกรในพื้นที่ตั้งแต่ยุค 1940s หลังจากนั้นมาก็กลายเป็นแหล่งขุดค้นทางโบราณคดีมาจนถึงปัจจุบัน และยังคงดำเนินไปอย่างต่อเนื่องอีกหลายปี

อ่านเพิ่มเติม : 

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่ 


อ้างอิง :

“South African Cave Sheltered Human Ancestors 1.8 Million Years Ago”. Sci-News. Online. Published 27 APR 2021. Access 29 APR 2021. <http://www.sci-news.com/archaeology/oldowan-wonderwerk-cave-09597.html>

Keys, David. “Research into early use of fire could help solve human evolution mystery
“. Independent. Online. Published 29 APR 2021. Access 29 APR 2021. <https://www.independent.co.uk/news/science/archaeology/fire-human-evolution-archaeology-b1839000.html>

Schuster, Ruth. “Archaeologists Find Oldest Home in Human History, Dating to 2 Million Years Ago”. Haaretz. Online. Published 26 APR 2021. Access 29 APR 2021. <https://www.haaretz.com/archaeology/.premium.HIGHLIGHT-archaeologists-find-oldest-home-in-human-history-2m-years-old-1.9745372>


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 29 เมษายน 2564