พระอุโบสถ วัดหน้าพระเมรุ ตั้งอยู่ที่ริมคลองสระบัว จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จากหลักฐานข้อมูลและพงศาวดารต่างๆ แสดงให้เห็นว่าวัดนี้น่าจะสร้างขึ้นก่อน พ.ศ. 2106 หรืออาจสร้างก่อนสมัยอยุธยาตามข้อมูลของพงศาวดารเหนือ

พระอุโบสถหลังนี้ได้ผ่านการบูรณะซ่อมแซมมาหลายสมัยจนถึงปัจจุบัน ภายหลังจากเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 วัดแห่งนี้ได้ถูกทิ้งร้างไปด้วย จนกระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้บูรณปฏิสังขรณ์วัดนี้ขึ้นมาใหม่โดยพระยาไชยวิชิต (เผือก) ดังมีจารึก 3 แผ่น อยู่ภายในพระอุโบสถ

รูปแบบทางศิลปะสถาปัตยกรรมไทย โบสถ์หลังนี้มีลักษณะรูปแบบอย่างที่เรียกว่า “แบบอย่างอยุธยายุคต้น” ซึ่งมีเอกลักษณ์สำคัญคือ นิยมทำเสาร่วมในประธานเป็นเสาแปดเหลี่ยมหรือเสากลม มีบัวหัวเสาเป็นบัวโถหรือบัวกลุ่ม

ผังพื้นนิยมทำแบบมีมุขเด็จด้านสกัดตลอดจนการทำเสานางเรียงหรือเสาพาไล โดยมีการทำช่องหน้าต่างเป็นช่องแสง (น่าจะได้รับอิทธิพลมาจากสุโขทัย ซึ่งอาจมีพัฒนาการมาจากช่องแสงของช่างขอม) แบบลูกฟักมะหวดเหลี่ยม (ซึ่งพบมากในงานก่อสร้างสมัยพระเจ้าปราสาททอง เช่น วัดไชยวัฒนาราม ปราสาทนครหลวง เป็นต้น) ซึ่งถือได้ว่าเป็นลักษณะเฉพาะของช่างอยุธยาในยุคต้นถึงยุคกลาง

มีองค์ประกอบอื่นๆ เป็นงานจำหลักไม้ฝีมือชั้นครู ส่วนฐานทำเป็นฐานปัทม์ (ไม่ตกท้องสำเภาเหมือนในยุคหลัง) พนักระเบียงโดยรอบเป็นกระเบื้องปรุแบบศิลปะจีนที่นิยมมากในสมัยรัชกาลที่ 3 หลังคาจั่วทางเข้าเป็นของที่ทำขึ้นใหม่ในสมัยหลัง โบสถ์หลังนี้ยังสามารถนำไปเปรียบเทียบได้กับวิหารวัดธรรมิกราชซึ่งมีลักษณะรูปทรงที่คล้ายกัน

โบสถ์วัดหน้าพระเมรุเดิมอาจเป็นวิหารมาก่อน เพราะด้วยขนาดตลอดจนคติในยุคต้นจะนิยมสร้างพระวิหารเป็นประธานของวัดมากกว่าพระอุโบสถ ซึ่งน่าจะได้รับอิทธิพลจากสุโขทัย คุณค่าทางศิลปะสถาปัตยกรรมของงานช่างแห่งนี้ถือได้ว่าเป็นเพชรน้ำเอกทางสถาปัตยกรรมไทยสกุลช่างอยุธยาที่ยังมีลมหายใจอยู่

อ่านเพิ่มเติม :

• รู้จักพระประธานเก่าแก่ สร้าง/บูรณะสมัยพระเจ้าปราสาททอง ที่วัดหน้าพระเมรุ
• “วัดราชพลี” ฐานปืนใหญ่ฝั่งตะวันตก กองทัพพระเจ้าอลองพญา

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่ 

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 16 เมษายน 2560