| เผยแพร่ |
|---|
การแต่งตั้งผู้สืบราชบัลลังก์ หรือรัชทายาท ของจีน มีการช่วงชิงและเข่นฆ่ากันเรื่อยมา หนึ่งเหตุการณ์ที่มีการกล่าวขานถึงอย่างมาก คือ รัชกาลจักรพรรดิคังซีที่มีการเล่าขานว่า พินัยกรรมที่พระองค์เขียนและเก็บไว้ที่พระตำหนักเฉียนชิงกงไว้นั้น ต้องการมอบราชบัลลังก์ให้ “องค์ชายสิบสี่”
หากพินัยกรรมที่เปิดเผยดังกล่าวถูกแก้ไขเปลี่ยนเป็น “องค์ชายสี่” (หรือจักรพรรดิยงเจิ้ง) แทน ด้วยการเติมขีดลากเส้นนิดหน่อย คำว่า “十四 – สิบสี่” ถูกเป็น “于四-แก่สี่” จนกลายเป็นเค้าโครงของภาพยนตร์เรื่อง “ศึกสายเลือด”
เหตุการณ์ข้างต้นมีเค้าความจริงในประวัติศาสตร์อยู่บ้าง
เฉียนชิงกง-พระตำหนักแรกในเขตพระราชฐานชั้นใน ตั้งแต่จักรพรรดิราชวงศ์หมิงและชิงประทับที่ตำหนักแห่งนี้ถึง 15 พระองค์ ภายในพระตำหนักเฉียนชิงกงแขวนป้าย “正大光明-เจิ้งต้ากวงหมิง” ที่เป็นลายพระหัตถ์จักรพรรดิซุ่นซื้อ จักรพรรดิพระองค์แรกของราชวงศ์ชิง ที่ได้รับการยกย่องว่าตัวอักษรมีพลังและประณีต
แต่ที่สำคัญคือป้ายอันนี้มีชื่อไปทั่วโลกกลับเพราะเกี่ยวข้องกับการตั้งรัชทายาท
เล่ากันว่า บทเรียนจากศึกชิงบัลลังก์ระหว่างองค์ชายในช่วงปลายรัชศกคังซี เมื่อจักรพรรดิยงเจิ้งขึ้นครองราชย์ พระองค์จึงเริ่มใช้วิธีการตั้งรัชทายาทแบบลับ ที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในประวัติศาสตร์จีน โดยพระองค์ทรงเขียนพินัยกรรมลับไว้ว่าผู้ใดได้ตำแหน่งจักรพรรดิองค์ต่อไป โดยทำพินัยกรรมไว้ 2 ฉบับ
ฉบับหนึ่งพกติดพระองค์ อีกฉบับเก็บไว้ใน “กล่องแต่งตั้งรัชทายาท” ซึ่งอยู่หลังป้าย “เจิ้งต้ากวงหมิง” เมื่อจักรพรรดิสวรรคต ขุนนางผู้สนองพระราชโองการจะนำ “กล่องแต่งตั้งรัชทายาท” ออกจากหลังป้ายต่อหน้าสักขีพยาน และเมื่อตรวจเทียบความถูกต้องพินัยกรรมที่จักรพรรดิพกติดพระองค์แล้วจึงประกาศพระนามจักรพรรดิองค์ใหม่ ตลอดสมัยราชวงศ์ชิง จักรพรรดิที่ขึ้นครองราชย์ด้วย “กล่องแต่งตั้งรัชทายาท” มี 4 พระองค์ ได้แก่ เฉียนหลง เจียงชิ่ง เต้ากวง และเสียนเฟิง
วิธีตั้งรัชทายาทแบบลับนี้ ปรากฏในเปอร์เซียตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 8 “เมื่อจักรพรรดิขึ้นครองราชย์จะต้องเลือกพระโอรสที่มีความสามารถเป็นผู้สืบบัลลังก์ โดยเขียนพระนามปิดผนึก และเก็บรักษาไว้ เมื่อจักรพรรดิสิ้นพระชนม์ ขุนนางผู้ใหญ่และเชื้อพระวงศ์จะเปิดผนึกดูเนื้อความ และยกผู้ที่ปรากฏชื่อในจดหมายขึ้นเป็นจักรพรรดิ” (จาก จิ๋วถังซู บท โปชื่อจ้วน)
แม้ไม่มีบันทึกทางการ แต่องค์ชายในราชวงศ์ชิงโดยทั่วไปล้วนพากเพียร เล่าเรียนตำรา จึงเป็นได้ว่าจักรพรรดิยงเจิ้งเคยอ่านพบวิธีของเปอร์เซีย อย่างน้อย “กล่องตั้งรัชทายาท” ก็ทำให้บรรดาองค์ชายที่เคยขัดแย้งกันเปลี่ยนมาแสดงออกถึงคุณงามความดีของตนแทน ทำให้ไม่เกิดคู่แข่งและลดการซ่องสุมกำลัง ตั้งแต่นั้นมาการสืบราชสมบัติของราชวงศ์ชิงก็ไม่รุนแรงเท่าในอดีต จนปลายราชวงศ์ชิง จักรพรรดิเสียนเฟิงมีพระโอรสเพียง 1 พระองค์ ส่วนจักรพรรดิถงจื้อและกวงซี่ว์ไม่มีพระโอรส อำนาจการตั้งรัชทายาทจึงตกอยู่พระนางซูสีไทเฮา
ข้อมูลจาก :
จ้าวกว่างเชา-เขียน, อชิรัชญ์ ไชยพจน์พานิช และชาญ ธนประกอบ-แปล. ร้อยเรื่องราววังต้องห้าม, สำนักพิมพ์ครั้งแรก มีนาคม 2560
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 25 สิงหาคม 2564
