ชาวฝรั่งเศสแตกตื่น! เห็น “ราชทูตอยุธยา” ลงไปอาบน้ำในแม่น้ำ

พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 ต้อนรับ ออกพระวิสุทธสุนทร โกษาปาน ราชทูต สยาม และ คณะราชทูตอยุธยา
ภาพวาดในเหตุการณ์ ออกพระวิสุทธสุนทร (โกษาปาน) ราชทูต และคณะ นำเครื่องราชบรรณาการจากสยามออกมาวางต่อเบื้องพระพักตร์ พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 เมื่อได้เข้าเฝ้าออกใหญ่ ณ พระ ราชวังแวร์ซายส์ ประเทศฝรั่งเศส พ.ศ. 2229 (ภาพจากหนังสือมองประวัติศาสตร์ไทยผ่านศัสตราวุธ)

ชาวฝรั่งเศสแตกตื่น! เห็น “คณะราชทูตอยุธยา” ลงไปอาบน้ำในแม่น้ำ

ย้อนไปเมื่อ 300 กว่าปีก่อน ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช คณะราชทูตอยุธยา นำโดย ออกพระวิสุทธสุนทร (โกษาปาน) เป็นราชทูต ออกเดินทางข้ามโลกไปเจริญสัมพันธไมตรีกับราชสำนักฝรั่งเศส คราวนั้นมีเรื่องฮือฮา เพราะคณะราชทูตลงไปอาบน้ำในแม่น้ำที่นั่นหน้าตาเฉย ทำเอาชาวฝรั่งเศสแตกตื่นกันใหญ่ กลายเป็นเหตุการณ์ฝรั่งมุง

เมื่อออกพระวิสุทธสุนทร (บ้างสะกด ออกพระวิสูตรสุนทร) หรือ “โกษาปาน” และคณะราชทูตอยุธยา เดินทางถึงเมืองแบรสต์ (Brest) ของฝรั่งเศส ในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2229 แล้วนั้น คณะราชทูตได้พำนักอยู่ที่เมืองนี้เป็นระยะเวลาหนึ่ง ก่อนจะเดินทางมุ่งหน้าไปยังกรุงปารีส เมืองหลวงของฝรั่งเศส เพื่อถวายพระราชสาส์นแด่พระเจ้าหลุยส์ที่ 14

สมพัตสร (Almanac) ปี 1687 แสดงภาพคณะทูตจากสยาม เข้าเฝ้าพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 พร้อมของบรรณาการอันรวมถึงปืนใหญ่ 2 กระบอก ทางขวามือ (ภาพจาก 1687 French Almanac)

ระหว่างการเดินทางไปยังกรุงปารีส คณะราชทูตได้ลงไปอาบน้ำในแม่น้ำ แม้ขณะนั้นจะเข้าสู่เดือนกรกฎาคม อากาศไม่ได้หนาวเย็นอย่างในฤดูหนาว แต่นั่นก็สร้างความตื่นเต้นตกใจให้ชาวฝรั่งเศสเป็นอย่างมาก

เหตุเพราะชาวฝรั่งเศสไม่นิยมอาบน้ำ พวกเขาไม่ได้อาบน้ำทุกวันอย่างคนไทย

มองซิเออร์ เดอ วีเซ ผู้บันทึกเรื่องคณะราชทูตไปเยือนฝรั่งเศสในครั้งนี้ ได้บันทึกว่า

“ในวันที่ 17 นั้น ราชทูตได้ออกจากเมืองนังต์ไปเมืองอังสนีส์ อยู่ข้างทิศตะวันอออกเฉียงเหนือของเมืองนังต์ ตั้งอยู่ริมแม่น้ำลัวร์ซึ่งเป็นแม่น้ำใหญ่ ที่เมืองอังสนีส์นี้ นอกจากความเพลิดเพลินซึ่งเคยมีมาในเมืองอื่น ๆ ยังได้รู้สึกความเพลิดเพลินเป็นพิเศษอีกอย่างหนึ่ง ซึ่งยังไม่เคยมีในเมืองฝรั่งเศส คือท่านได้ลงอาบน้ำในแม่น้ำลัวร์

การอาบน้ำนี้ชาวเมืองฝรั่งเศสไม่ค่อยจะอาบกันนัก เพราะเป็นเมืองค่อนข้างจะหนาว ไม่เหมือนเมืองไทยซึ่งเป็นเมืองร้อนต้องลงอาบน้ำลงท่าอาบน้ำกันทั่วทุกคนทุกวัน เหตุฉะนี้การอาบน้ำซึ่งเป็นของธรรมดาในเมืองไทยกลายเป็นของแปลกสำหรับคนฝรั่งเศส คนจึงพากันมาดูราชทูตสยามอาบน้ำออกมากมาย…”

โกษาปาน
โกษาปาน (ภาพจาก Wikimedia Commons)

วันต่อมา คณะราชทูตก็ลงอาบน้ำในแม่น้ำอีกครั้ง แต่ครั้งนี้ ชาวฝรั่งเศสแตกตื่นแห่มาดูคนไทยอาบน้ำกันมากกว่าเมื่อวาน ถึงกับสร้างความรำคาญให้เลยทีเดียว ตามที่ มองซิเออร์ เดอ วีเซ บันทึกไว้ว่า

“วันที่ 18 นั้น ราชทูตได้มาถึงเมืองแองครังค์ ซึ่งเป็นเมืองอยู่ตามลำแม่น้ำลัวร์เหมือนกัน ราชทูตจึงลงอาบน้ำที่แม่น้ำเหมือนเมื่อวันก่อน แต่ที่นี้คนตื่นกันมาดูราชทูตอาบน้ำมากยิ่งกว่าที่เมืองอังสนีส์ จนเป็นที่รำคาญ ต้องลงเรือข้ามแม่น้ำไปอาบที่ฟากข้างโน้น มิฉะนั้นคนแตกตื่นมามากเป็นที่รำคาญเหลือเกิน…”

ด้วยวิถีชีวิตที่แตกต่างกัน การอาบน้ำที่เป็นเรื่องธรรมดาของคนไทย จึงกลับกลายเป็นเรื่องแปลกประหลาดของคนฝรั่งเศส

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง :

กรมศิลปากร. โกศาปานไปฝรั่งเศส ฉบับหอสมุดแห่งชาติ. พระนคร : ศิลปาบรรณาคาร, 2497


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 14 มกราคม 2564