| ผู้เขียน | คนไกล วงนอก |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ถึงวันนี้เทคโนโลยีจะก้าวหน้าไปขนาดไหน แต่พอเจ็บป่วยขึ้นมา คนจำนวนไม่น้อยยังเลือกกิน “ยาสมุนไพร” แทนยาแผนปัจจุบัน และเมื่อพูดถึงยาสมุนไพร ร้านขายยาสมุนไพรเก่าแก่ที่คนส่วนใหญ่นึกถึงก็คือ “ร้านขายยา เจ้ากรมเป๋อ”
ร้านขายยา เจ้ากรมเป๋อ อยู่ที่ถนนจักรวรรดิ เขตสัมพันธวงศ์ กรุงเทพฯ ใกล้ๆ กับวัดจักรวรรดิราชาวาส (วัดสามปลื้ม) พื้นที่ชุมชนชาวจีน
ว่าแต่ท่านผู้ก่อตั้งและเจ้าของร้านขายยาแห่งนี้ หรือ “เจ้ากรมเป๋อ” เป็นข้าราชการสังกัดหน่วยงานใด เกษียณอายุราชการแล้วจึงได้มาเปิดกิจการร้านขายยาใช่หรือไม่
ที่มาที่ไปเรื่องนี้ต้องไปอ่านจากบทความของขนบพร วัฒนสุขชัย กับงานที่ชื่อว่า “ร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อ”
เจ้ากรมเป๋อ ชื่อจริงว่า นายเป๋อ สุวรรณเตมีย์ ต้นสกุลของท่านคือ พระศรีศุภโยคหรือพระนรินทร์ทิพย์ ข้าราชสำนักในแผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรี นายเป๋อนั้นน่าจะเป็นทายาทรุ่นที่ 4 มีชีวิตในสมัยรัชกาลที่ 5 ส่วนร้านขายขายยาสมุนไพรนั้น นายเป๋อเป็นผู้ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2439
ร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อ เกิดจากคำแนะนำของสมเด็จพระพุฒาจารย์มา (หลวงปู่มา) เจ้าอาวาสองค์ที่ 7 ของวัดจักรวรรดิราชาวาส เพราะนายเป๋อเป็นฆราวาสที่มาช่วยงานวัดอย่างสุจริตขันแข็ง ทั้งยังได้รับใช้ใกล้ชิดหลวงปู่มา หลวงปู่มาท่านเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านสมุนไพร, ชำนาญในการรักษาคนไข้ด้วยสมุนไพร จึงถ่ายทอดวิชาความรู้เหล่านี้ให้แก่นายเป๋อ แล้วแนะนำให้นายเป๋อเช่าที่ดินของวัดเปิดร้านขายยา และเป็นท่านอีกเช่นกันที่ตั้งชื่อร้านว่า “ร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อ”
ขนบพร วัฒนสุขชัย อธิบายชื่อเจ้ากรมเป๋อไว้ว่า “หลวงปู่มียศเป็นสมเด็จ มีฐานะเป็นเจ้าอาวาสวัดจึงตั้งให้ [นายเป๋อ] เป็น ‘เจ้ากรม’ ซึ่งเป็นตำแหน่งสูงสุดสำหรับฆราวาสที่เข้าไปช่วยงานวัด”
นายถวัลย์ สุวรรณเตมีย์ ทายาทของเจ้ากรมเป๋อเล่าว่า “ยศเจ้ากรมเป๋อเป็นยศที่ไม่เกี่ยวข้องกับทางราชการ เป็นการตั้งให้เรียกกันโก้ๆ ในสมัยนั้น ถือเป็นการให้เกียรติเนื่องจากเป็นผู้ที่มีหน้าที่จัดการเรื่องทุกอย่างภายในวัด ซึ่งเทียบได้กับไวยาวัจกรหรือมัคนายกวัดในสมัยนี้ สมัยที่ยังอยู่กับหลวงปู่มา เจ้ากรมเป๋อก็ได้ศึกษาวิชาด้านสมุนไพรโดยตลอด
พอหลวงปู่ชราภาพก็เป็นห่วงอนาคตเจ้ากรมเป๋อจึงได้แนะนำให้เจ้ากรมเป๋อเปิดร้านขายยาสมุนไพร โดยอนุญาตให้เช่าพื้นที่บริเวณวัดเป็นร้านขายยาสมุนไพร เมื่อหลวงปู่มรณภาพเจ้ากรมเป๋อก็ได้ถอนตัวจากการดูแลวัด และหันมาดำเนินกิจการร้านเจ้ากรมเป๋ออย่างเต็มตัว”
ยาที่ร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อขายมีประกอบด้วย พืช, สัตว์ และแร่ธาตุ ซึ่งมีมากกว่า 700 รายการ แบ่งเป็น ยาหม้อที่ผู้ซื้อมีตำรามาเอง ทางร้านจะเป็นผู้จัดยาแต่ละชนิดตามปริมาณที่กำหนดในตำรา, เป็นยาที่ทางร้านวินิจฉัยโรคให้กับผู้ซื้อตามตำราที่ทางร้านจัดทำไว้แล้ว, ยาสำเร็จรูปที่ลูกค้าใช้กันมานานและรู้จักวิธีใช้ดีมีประมาณ 36 ชนิด ซึ่งทั้งหมดมีการจดลิขสิทธิ์ และผ่านการรับรองจาก อย. (สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา) ฯลฯ
ปัจจุบันร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อ มีอายุกว่า 120 ปี การใช้ยาสมุนไพรในอนาคตจะมียังเป็นที่นิยม หรือซบเซาก็เป็นเรื่องของธุรกิจที่ก็คาดเดาได้ยาก หากสำหรับร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อนั้นนายถวัลย์บอกว่า
“..ถ้าเลิกทำเลิกได้ แต่ห้ามเอาชื่อไปขาย ใครจะให้สักร้อยล้าน สองร้อยล้านก็ห้ามขายชื่อ คือ ถ้าลูก หลาน เหลน โหลน ถ้าใครเลิกเมื่อไหร่ขอให้หยุดที่นั่น ร้านนี้จะขายใครไปก็ได้ แต่ชื่อนั้นต้องจบแค่นี้ แค่ลูกหลาน แล้วแกก็แช่งไว้ด้วยว่าห้ามคดโกงลูกค้า..”
อ่านเพิ่มเติม :
- หนังขายยาและงานสาธารณสุข ยุทธวิธีต่อสู้คอมมิวนิสต์ ยุคสงครามเย็นของอเมริกา
- กำเนิด “แป้งเย็นตรางู” จากห้างขายยาอังกฤษ (ตรางู) เก่าแก่สมัยร.5 ถึงผู้ปรับสูตรแป้งเย็น
ข้อมูลจาก :
ขนบพร วัฒนสุขชัย. “ร้านขายยาเจ้ากรมเป๋อ,” ใน สำเพ็งประวัติศาสตร์ชุมชนชาวจีนในกรงเทพฯ. ศูนย์จีนศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, มกราคม 2549
เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์เมื่อวันที่ 13 มีนาคม 2563
