| ผู้เขียน | เมฆา วิรุฬหก |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ฤๅเป็น “เจ้าดารารัศมี” ที่นำประเพณี “ลอยกระทง” หรือ ประเพณียี่เป็ง ไปเผยแพร่ที่ เชียงใหม่?
ประเพณีลอยกระทง เชื่อต่อ ๆ กันมานานว่าเป็นประเพณีที่มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย แต่หลักฐานที่จะใช้เชื่อมโยงกลับไปถึงสมัยนั้นกลับเบาบางไม่น่าเชื่อถือ
อย่าง ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์ ซึ่งเป็นหลักฐานที่ถูกอ้างมากที่สุด นักประวัติศาสตร์โดยมากก็เชื่อว่า เป็นเอกสารที่เขียนขึ้นในยุครัตนโกสินทร์นี่เอง
ดังนั้น ประเพณี “ยี่เป็ง” ของเชียงใหม่ ที่บางตำราอ้างว่าเป็นประเพณีโบราณที่รับต่อมาจากยุคสุโขทัยเป็นราชธานี ก็ยากที่จะเชื่อถือได้
การสันนิษฐานว่า คนในยุครัตนโกสินทร์เป็นผู้นำประเพณีนี้ไปเผยแพร่จึงมีความเป็นไปได้มากกว่า ดังที่ สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ เสนอว่า เจ้าดารารัศมี น่าจะเป็นคนแรกที่นำประเพณีลอยกระทงมายังเชียงใหม่
“…เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นตามแบบประเพณีของกรุงเทพฯ ผู้ที่เริ่มการลอยกระทงในเชียงใหม่เป็นคนแรกน่าจะเป็นพระราชชายา เจ้าดารารัศมี ในช่วงประมาณ พ.ศ. ๒๔๖๐-๒๔๗๐ โดยจุดเทียนบนกาบมะพร้าวทำเป็นรูปเรือเล็ก หรือรูปหงส์ และใช้ท่อนไม้ปอทำเป็นรูปเรือ แต่ก็ไม่เป็นที่นิยมทั่วไปเพราะชาวล้านนายังนิยมการประดับประทีปโคมไฟตามบ้านเรือน และมักจัด ตั้ง ธัมม์หลวง หรือเทศน์มหาชาติในวัน ‘เพ็ญเดือนยี่’ ตามประเพณีอยู่…”
หรือบ้างก็ว่า ข้าราชการกรุงเทพฯ ที่ขึ้นไปรับราชการที่เชียงใหม่แล้วได้ตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำปิงในยุคพระเจ้าอินทวิชยานนท์น่าจะเป็นกลุ่มแรกที่นำประเพณีลอยกระทงไปเผยแพร่ ภายหลังเจ้าแก้วนวรัฐฯ เมื่อย้ายคุ้มไปอยู่ริมน้ำปิง คงจะเป็นผู้นำชาวเชียงใหม่ลอยกระทงกับข้าราชการสยาม แล้วก็ค่อย ๆ เป็นที่แพร่หลายในหมู่ชาวบ้านตามลำดับ
นั่นก็เป็น 2 ข้อสันนิษฐานความเป็นมาของประเพณียี่เป็งที่ยังมีช่องว่างให้สืบค้นต่อได้สำหรับท่านที่สนใจในด้านประวัติศาสตร์ ส่วนท่านที่รักตำนานเก่า ๆ ไม่ชอบให้มีการรื้อค้นความเป็นมาก็อยากให้เปิดใจกว้างขึ้นสักนิด เพราะการเข้าใจที่มาที่ไปของประเพณีต่าง ๆ ไม่ได้ทำให้ประเพณีนั้น ๆ เสื่อมลงดอก แต่ความเสื่อมของประเพณีจะมีก็ต่อเมื่อมันหมดความหมายต่อสังคมไปเอง
อ่านเพิ่มเติม :
- พิธี “จองเปรียง ลดชุดลอยโคม” ต้นแบบ “ลอยกระทง” ยุครัตนโกสินทร์
- กรมพระยาดำรงฯ ทรงวินิจฉัย “นางนพมาศ” เป็นเรื่องแต่งใหม่สมัยรัตนโกสินทร์
อ้างอิง :
“ประเพณียี่เป็ง (ลอยกระทง) จังหวัดเชียงใหม่”. วรชาติ มีชูบท. นิตยสารศิลปวัฒนธรรม ฉบับพฤศจิกายน 2559
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 14 พฤศจิกายน 2559
