สระแก้ว เมืองมโหสถ สระน้ำโบราณ 1,500 ปี

ภาพ มุมสูง สระแก้ว เมืองมโหสถ
สระแก้ว เมืองมโหสถ อ.ศรีมโหสถ จ.ปราจีนบุรี (ภาพจาก โดรนมติชนทีวี)

สระแก้ว เมืองมโหสถ สระน้ำของกษัตริย์ ทําพิธีศักดิ์สิทธิ์

สระแก้ว เป็นชื่อชาวบ้านเรียกสระน้ำโบราณเมืองมโหสถ อ.ศรีมโหสถ จ.ปราจีนบุรี อยู่นอกคูน้ำกําแพงเมืองมโหสถด้านทิศใต้

ชื่อจริงของสระแก้วว่าอย่างไร? ไม่พบหลักฐานบอกไว้ แต่สภาพที่เหลืออยู่เป็นพยานว่าเป็นสระศักดิ์สิทธิ์ ใช้ในพิธีขอฝนของกษัตริย์เมืองมโหสถ เมื่อ 1,500 ปีมาแล้ว

เหรา หรือ มกร ลายสลักขอบสระแก้ว เป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ในจินตนาการของคนยุคนั้นทํากิริยาอ้าปากคายความอุดมสมบูรณ์ บันดาลความเจริญในพืชพันธุ์ว่านยาข้าวปลาอาหาร

เหรา มกร สระแก้ว เมืองมโหสถ
เหรา (เห-รา hera) หรือ มกร (อ่าน มะ-กอน มาจาก มะ-กะ-ระ makara) สัตว์ศักดิ์สิทธิ์สลักขอบสระแก้วที่เมืองมโหสถ อายุ 1,500 ปีมาแล้ว (ลายเส้นจําลองใหม่จากรูปสลักขอบสระแก้ว)

ผนังขอบสระแก้ว สลักลวดลายเป็นรูปสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ชนิดต่างๆ เพื่อขอความอุดมสมบูรณ์ให้บ้านเมืองและราษฎร เช่น ช้าง, เหรา (มกร), นาค, ฯลฯ

รูปสลักที่เป็นสัญลักษณ์แห่งพระราชอํานาจของกษัตริย์ คือ สิงห์และหมูป่า โดยมีรูปอื่นๆ ประกอบอยู่ด้วย ทั้งรูปเทวดาเหาะ และลวดลายพรรณพฤกษา

ภาพจำลอง สระแก้ว เมืองมโหสถ
ภาพจําลองสระแก้ว เมื่อครั้งยังใช้งานในอดีต

สระด้านทิศตะวันตกเป็นซอกยื่นออกไป และมีทางขั้นบันไดสลักบนพื้นศิลาแลงธรรมชาติ เป็นทางขึ้นลงสระ แต่เดิมอาจมีอาคารสร้างด้วยไม้ที่ใช้เป็นปะรําพิธี

ภาพ มุมสูง สระแก้ว เมืองมโหสถ
สระแก้ว สระน้ำโบราณแห่งเมืองมโหสถ (ภาพจาก โดรนมติชนทีวี)

ด้านทิศเหนือมีร่องรอยหลุมเสาปะรําพิธี สลักอยู่ตรงกลางลานหินที่ยื่นล้ำเข้าไปในสระแสดงว่าเคยมีท่าน้ำเป็นเครื่องไม้ยื่นลงไปในสระ เพื่อประกอบพิธีกรรม เช่น พิธีขอฝน, สรงสนาน, ฯลฯ

ชมรายการทอดน่องท่องเที่ยว

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่ 


หมายเหตุ : คัดความจาก สุจิตต์ วงษ์เทศ. “เมืองมโหสถ ค้าทางทะเล 1,500 ปีมาแล้ว อ.ศรีมโหสถ จ.ปราจีนบุรี” เอกสารประกอบรายการทอดน่องท่องเที่ยว | มกราคม 2562


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 17 กุมภาพันธ์ 2562