การมอบรางวัลโนเบลทุกวันที่ 10 ธันวาคม เกิดขึ้นใน พ.ศ. 2444 เป็นต้นมา เพื่อเป็นเกียรติแก่ชายและหญิงจากทุกประเทศทั่วโลกที่สร้างผลงานมีคุณค่าแก่มนุษยชาติ และเพื่อเป็นการระลึกถึงการจากไปของอัลเฟรด โนเบล ผู้ตั้งกองทุนรางวัล

รางวัลโนเบลแต่ละปีมีจำนวน 5 รางวัล โดย 3 รางวัลแรกมอบให้แก่นักวิทยาศาสตร์สาขาฟิสิกส์, เคมี และวิทยาศาสตร์การแพทย์หรือสรีรวิทยา รางวัลที่ 4 มอบให้ผู้มีแก่งานด้านวรรณคดี รางวัลที่ 5 มอบให้บุคคลหรือสถาบันที่มีบทบาทสำคัญที่สร้างความปรองดองในระดับนานาชาติ ลดการกดขี่หรือลดจำนวนกองกำลังรบ หรือสร้างสันติภาพ

ที่มาของรางวัลนี้เกิดจากการ “ฉุกคิด” ของนักเคมีอัจฉริยะอัลเฟรด โนเบล

อัลเฟรด โนเบล (21 ต.ค. 2376 – 10 ธ.ค. 2439) เกิดที่กรุงสต็อกโฮล์ม สวีเดน ในครอบครัวที่สืบเชื้อสายมาจากนักวิทยาศาสตร์ยุคคริสต์ศตวรรษที่ 17 โอลาอุส รุทเบค เขาย้ายตามครอบครัวเติบโตไปอยู่รัสเซีย  หลังจากนั้นก็ไปศึกษาวิชาเคมีและเทคโนโลยีที่อเมริกาและฝรั่งเศส

โนเบลเป็นนักเคมี วิศวกร นักประดิษฐ์ และเป็นเจ้าของบริษัทโบโฟรส์ (Bofors) ซึ่งเป็นผู้ผลิตอาวุธรายใหญ่ โดยเขาได้เปลี่ยนแปลงบทบาทของโรงงานจากเดิมที่เป็นโรงงานเหล็กและเหล็กกล้า มาเป็นโรงผลิตปืนใหญ่ และอาวุธต่างๆ

ในปี พ.ศ. 2406 การวิจัยและทดลองเขาประสบผลสำเร็จ ทำให้เกิดระเบิดชนิดรุนแรงที่มีความปลอดภัยในการขนย้ายสูง แต่ก็มีอานุภาพความรุนแรงของการระเบิดกลับรุนแรงมากขึ้นกว่าเดิมมาก ปี 2410  อัลเฟรด โนเบล จดสิทธิบัตรระเบิดดังกล่าวโดยใช้ชื่อว่า ไดนาไมต์ (Dynamite)

เมื่อไดนาไมต์มีความปลอดภัยในการขนย้าย จึงมีการใช้งานทั่วโลก ในอุตสาหกรรมชนิดต่าง ๆ เช่น การทำเหมืองแร่ การสร้างอุโมงค์ การขุดคลอง รวมถึงการทำสงคราม ระเบิดไดนาไมท์สร้างรายได้มหาศาลและฐานะที่ทั่งคั่งให้โนเบล พร้อมกับฉายาที่ว่า “พ่อค้าแห่งความตาย”

แต่แล้วก็เกิดจุดที่ทำให้เขาเกิดการทบทวน และฉุกคิด

เมื่อเขาได้อ่านข่าวการตายของตนเองในหนังสือพิมพ์ฝรั่งเศฉบับหนึ่งในปี 2431ที่ลงด้วยความเข้าใจผิด (ผู้เสียชีวิตคือ ลุกวิค  โนเบล พี่ชายของเขา) โดยหนังสือพิมพ์ฉบับนั้นเขียนถึงเขาว่า “พ่อค้าความตายได้ตายไปแล้ว” และเขียนต่ออีกว่า “ดร. อัลเฟรด โนเบล ผู้ร่ำรวยมหาศาลด้วยการคิดค้นวิธีฆ่าคนให้ได้จำนวนมากขึ้น เร็วขึ้นอย่างไม่เคยมีมาก่อนได้ตายเสียแล้วเมื่อวานนี้” ที่ทำให้เขาถามตัวเอง

ในวันที่ 27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2438 ณ สโมสรสวีเดน-นอร์เวย์ ในนครปารีส โนเบล เขียนพินัยกรรม ยกทรัพย์สมบัติจำนวนมหาศาลได้จากการผลิตอาวุธให้แก่สถาบันรางวัลโนเบล เพื่อมอบรางวัลแก่บุคคลที่สร้างคุณประโยชน์แก่มนุษยชาติ โดยไม่เลือกสัญชาติเรียกว่า รางวัลโนเบล จำนวนทรัพย์สินที่มอบให้แก่กองทุนรางวัลโนเบลมีมูลค่าในขณะนั้นเป็นจำนวน 4,000 กว่าล้านดอลลาร์สหรัฐ

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 27 พฤศจิกายน 2561