| ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
นับจากเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 ถึงปัจจุบัน ประเทศไทยมีการ “รัฐประหาร” หลายต่อหลายครั้ง จนเสมือนว่ามันเป็นเครื่องมือในการบริหารบ้านเมือง หรือเป็นเพื่อนที่คุ้นเคยของใครบางคน
แต่ก็แปลก ที่ผู้ “รัฐประหาร” กลับชอบเรียกตัวเองว่า “คณะปฏิวัติ”
ปฏิวัติ-รัฐประหาร
คำตอบนี้ คงต้องไปหาความหมายของทั้งสองคำ พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้คำอธิบายที่แตกต่างกันไป อย่างไว้ไมตรี ดังนี้
“ปฏิวัติ” คือ “การเปลี่ยนแปลงระบบ เช่น ปฏิวัติอุตสาหกรรม, การเปลี่ยนแปลงระบอบการบริหารบ้านเมือง เช่น ปฏิวัติการปกครอง” ส่วน “รัฐประหาร” คือ “การใช้กำลังเปลี่ยนแปลงคณะรัฐบาลโดยฉับพลัน”
ดังนั้น ที่ผ่านมาไทยมีการปฏิวัติเพียงครั้งเดียว คือ “การปฏิวัติ 2475” นอกนั้นเป็นการ “รัฐประหาร” ทั้งสิ้น และเกือบทุกครั้งมี “ทหารบก” เป็นแกนนำสำคัญ
หากครั้งหนึ่งมี “ทหารเรือ” ที่เรียกว่า “คณะกู้ชาติ” เป็นผู้ริเริ่มปฏิบัติการ
กลายเป็น “กบฏ”
ผู้นำสำคัญของ “คณะกู้ชาติ” คือ พลเรือตรี ทหาร ขำหิรัญ นายทหารนอกราชการ อดีตผู้บังคับการกรมนาวิกโยธิน, น.อ. อานนท์ ปุณฑริกาภา ผู้บังคับการกองสำรองเรือรบ, น.ต. มนัส จารุภา ผู้บังคับการเรือหลวงรัตนโกสินทร์, น.ต. ประกาย พุทธารี สังกัดกรมนาวิกโยธิน ฯลฯ
ปฏิบัติการของคณะกู้ชาติที่จะล้มรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม มีอันต้องเลื่อน เลื่อน และเลื่อน ถึง 5 ครั้ง จึงได้ลงมือจริงในครั้งที่ 6 แต่ก็ล้มเหลวจนทำให้พวกเขาต้องกลายเป็น “กบฏ”
เหตุที่แผนปฏิบัติการของพวกเขาต้องเลื่อนในแต่ละครั้ง คือ
ครั้งที่ 1 (22 ตุลาคม 2493) เป็นวันส่งทหารไปร่วมรบที่เกาหลีเป็นครั้งแรก ที่ท่าเรือคลองเตย คณะกู้ชาติมีแผนการควบคุมตัวจอมพล ป. และผู้บัญชาการที่มีอำนาจสั่งการ 3 เหล่าทัพและตำรวจ ในระหว่างพิธี หากก็ต้องระงับไป เมื่อทราบว่านายทหารสังกัดกรมสรรพาวุธทหารเรือคนหนึ่งนำแผนการไปแจ้งให้นายทหารเรือชั้นผู้ใหญ่ เรื่องจึงรู้ไปถึง พล.ร.อ. สินธุ์ กมลนาวิน ผู้บัญชาการทหารเรือ จึงสั่งเตรียมการป้องกันดังกล่าว
ครั้งที่ 2 (26 พฤศจิกายน 2493) ในงานแข่งขันรักบี้ฟุตบอลระหว่างกองทัพบกกับราชนาวี คณะกู้ชาติวางแผนจู่โจมเข้าจับจอมพล ป. ตอนสายของวันแข่งขัน แต่ประมาณ 14.00 น. มีข่าวว่า ตำรวจจากโรงเรียนตำรวจปทุมวันเคลื่อนไหวผิดปกติ น.ต. มนัส จารุภา รีบไปสังเกตการณ์ พบกำลังตำรวจประมาณ 2 กองร้อยพร้อมอาวุธเคลื่อนไปตามถนนเพลินจิต แล้วเลี้ยวเข้าซอยหลังสวน สันนิษฐานว่า “ข่าวรั่วไหล” จึงให้ระงับปฏิบัติการ
ครั้งที่ 3 (ต้นปี 2494) โรงเรียนเสนาธิการทหารบกกำหนดจะทำพิธีแจกเข็มเสนาธิปัตย์และประกาศนียบัตร มีจอมพล ป. เป็นประธานในพิธี นายทหารชั้นผู้ใหญ่ทั้ง 3 เหล่าทัพและนายตำรวจชั้นผู้ใหญ่จะต้องมาร่วมพิธี เหตุที่เลื่อนครั้งนี้ เพราะนายทหารที่มอบหมายให้กุมตัว จอมพล ป. กลัวและไม่มาตามนัด เพราะเคยพลาดมาครั้งหนึ่งแล้วในกรณีกบฏเสนาธิการ ทำให้เสียกำลังใจ จึงมีการแจ้งสั่งระงับ
ครั้งที่ 4 (พฤษภาคม 2494) ทางราชการจัดส่งทหารบกไปเกาหลีอีกรุ่นหนึ่ง ที่ท่าเรือคลองเตย คณะกู้ชาติรู้ก่อนที่เรือจะออกเพียง 3 ชั่วโมง เมื่อไปสังเกตการณ์ก่อนเรือจะออกประมาณครึ่งชั่วโมง พบว่ามีสารวัตรทหารเรือไปรักษาการณ์เพียงไม่กี่คน ผู้นำคนสำคัญ, นายทหารชั้นผู้ใหญ่ของ 3 เหล่าทัพมาอย่างครบถ้วน ขาดเพียง พล.ต.ต. เผ่า ศรียานนท์ เท่านั้น แต่มีเวลาจำกัด ไม่มีความพร้อมทั้งกำลังคน, อาวุธ, เครื่องมือ แม้จะเป็นโอกาสที่ดี จึงเลือกระงับการลงมือ
ครั้งที่ 5 (26 มิถุนายน 2494) เป็นวันประชุมนายทหารชั้นผู้ใหญ่ในทำเนียบรัฐบาล ระหว่างเวลา 10.00-13.00 น. คณะกู้ชาติมีเวลาวางแผนจู่โจมค่อนข้างละเอียด แต่เมื่อใกล้จะถึงเวลา 11.00 น. น.ต. ประกาย พุทธารี แจ้งเหตุขัดข้องไม่สามารถนำกำลังนาวิกโยธินออกมาได้ จึงล้มเลิกแผนการทั้งหมด ทำให้บรรดาสมาชิกเริ่มระส่ำระสาย บางคนขอถอนตัว เพราะหมดกำลังใจ และเห็นความไม่แน่นอนของสมาชิกบางคน
ครั้งที่ 6 (28 มิถุนายน 2494) น.ต. มนัส จารุภา ติดต่อผ่านหัวหน้าสายให้ลงมือปฏิบัติการในบ่ายวันที่ 29 มิถุนายน และสิ้นสุดลงตอนเย็นวันที่ 1 กรกฎาคม เพื่อจี้ตัวจอมพล ป. ระหว่างเป็นประธานพิธีรับมอบเรือขุดสันดอนสัญชาติอเมริกัน ชื่อ “แมนฮัตตัน” ที่ท่าราชวรดิฐ ปฏิบัติการครั้งเดียวที่ได้ลงมือจริงๆ หากก็ล้มเหลวจนต้องกลายเป็น “กบฏ”
เป็นการปิดฉากการรัฐประหารที่เลื่อนมาถึง 5 ครั้ง แบบไม่สวย และเป็นมาของกบฏชื่อ “แมนฮัตตัน”
อ่านเพิ่มเติม :
อ้างอิง :
นิยม สุขรองแพ่ง. ทหารเรือกบฏ แมนฮัตตัน, สำนักพิมพ์มติชน 2529.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 17 เมษายน 2568
