| ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“การรัฐประหาร” ในไทยเกือบทั้งหมดเป็นมี “ทหารบก” เป็นแกนนำสำคัญ หากครั้งหนึ่งมีกลุ่ม “ทหารเรือ” เป็นผู้ริเริ่มเรียกว่า “คณะกู้ชาติ” เพื่อล้มรัฐบาลของ จอมพล ป. พิบูลสงคราม หากเบื้องหลังปฏิบัติการนั้น กลับต้องเลื่อน เลื่อน และเลื่อน ถึง 5 ครั้ง จึงได้ลงมือจริงในครั้งที่ 6 แต่ก็ล้มเหลวกลายเป็น “กบฏแมนฮัตตัน”
ที่เรียกว่า “กบฏแมนฮัตตัน” เพราะคณะกู้ชาติจี้ตัวจอมพล ป. ระหว่างเป็นประธานในพิธีรับมอบเรือขุดสันดอนสัญชาติอเมริกัน ชื่อ “แมนฮัตตัน” ที่ท่าราชวรดิฐ โดยผู้นำสำคัญของ “คณะกู้ชาติ” คือ พลเรือตรี ทหาร ขำหิรัญ นายทหารนอกราชการ อดีตผู้บังคับการกรมนาวิกโยธิน, น.อ. อานนท์ ปุณฑริกาภา ผู้บังคับการกองสำรองเรือรบ, น.ต. มนัส จารุภา ผู้บังคับการเรือหลวงรัตนโกสินทร์, น.ต. ประกาย พุทธารี สังกัดกรมนาวิกโยธิน ฯลฯ
เหตุที่แผนปฏิบัติการของ “คณะกู้ชาติ” ต้องเลื่อนหลายครั้งเนื่องจาก
ครั้งที่ 1 วันที่ 22 ตุลาคม ปี 2493 ซึ่งเป็นวันส่งทหารไปร่วมรบในสมรภูมิเกาหลีเป็นครั้งแรก ณ ท่าเรือคลองเตย คณะกู้ชาติมีแผนการควบคุมตัวจอมพล ป. และผู้บัญชาการที่มีอำนาจสั่งการ 3 เหล่าทัพและตำรวจ ในระหว่างพิธี
หากความตั้งใจที่จะปฏิบัติการครั้งแรกก็ต้องระงับไป ในวันนั้นคณะกู้ชาติได้ทราบว่า นายทหารสังกัดกรมสรรพาวุธทหารเรือคนหนึ่งนำแผนการไปแจ้งให้นายทหารเรือชั้นผู้ใหญ่ เรื่องจึงรู้ไปถึง พล.ร.อ. สินธุ์ กมลานาวิน ผู้บัญชาการทหารเรือ จึงสั่งเตรียมการป้องกันดังกล่าว
ครั้งที่ 2 วันที่ 26 พฤศจิกายน ปี 2493 ในงานแข่งขันรักบี้ฟุตบอลระหว่างกองทัพบกกับราชนาวี ปกตินายทหารชั้นผู้ใหญ่ทั้ง 3 กองทัพจะได้รับเชิญไปร่วมงาน คณะกู้ชาติได้วางแผนจู่โจมเข้าจับจอมพล ป. ตอนสายของวันแข่งขัน (ถึงเวลาแข่งขันจอมพล ป. ติดราชการไม่ได้มาร่วมงาน)
แต่ประมาณ 14.00 น. มีข่าวว่า ตำรวจจากโรงเรียนตำรวจปทุมวันมีการเคลื่อนไหวผิดปกติ น.ต.มนัส จารุภา จึงรีบไปสังเกตการณ์ พบกำลังตำรวจประมาณ 2 กองร้อยพร้อมอาวุธเคลื่อนไปตามถนนเพลินจิต แล้วเลี้ยวเข้าซอยหลังสวน สันนิษฐานว่า “ข่าวรั่วไหล” คณะกู้ชาติจึงให้ระงับปฏิบัติการ
ครั้งที่ 3 ต้นปี 2494 โรงเรียนเสนาธิการทหารบก กำหนดจะทำพิธีแจกเข็มเสนาธิปัตย์และประกาศนียบัตร ณ ห้องประชุมกระทรวงกลาโหม โดยจอมพล ป. เป็นประธานในพิธี นายทหารชั้นผู้ใหญ่ทั้ง 3 เหล่าทัพและนายตำรวจชั้นผู้ใหญ่จะต้องมาร่วมพิธี
เหตุที่เลื่อนครั้งนี้ เพราะนายทหารที่ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้จับ จอมพล ป. เกิดไม่กล้าขึ้นมา เพราะเคยพลาดมาครั้งหนึ่งแล้วในกรณีกบฏเสนาธิการ (หรือกบฏ 1 ตุลาคม ปี 2491) จึงไม่มาตามนัด ทำให้ผู้ปฏิบัติงานในสายนี้เสียกำลังใจ ไม่กล้าเสี่ยงกระทำการ จึงมีการแจ้งสั่งระงับ
ครั้งที่ 4 เดือนพฤษภาคม ปี 2494 ทางราชการได้จัดส่งทหารบกไปเกาหลีอีกรุ่นหนึ่ง ที่ท่าเรือคลองเตย คณะกู้ชาติรู้ก่อนที่เรือจะออกเพียง 3 ชั่วโมง สมาชิกคณะกู้ชาติจำนวน 6 คน ไปสังเกตการณ์ที่ท่าเรือก่อนเรือจะออกประมาณครึ่งชั่วโมง หากมีสารวัตรทหารเรือไปรักษาการณ์เพียงไม่กี่คน ผู้นำคนสำคัญ, นายทหารชั้นผู้ใหญ่ของ 3 เหล่าทัพมาอย่างครบถ้วน ขาดเพียง พล.ต.ต. เผ่า ศรียานนท์ เท่านั้น แต่เนื่องจากมีเวลาจำกัด ไม่มีความพร้อมทั้งกำลังคน, อาวุธ, เครื่องมือ แม้จะเป็นโอกาสที่ดี แต่คณะกู้ชาติก็เลือกที่จะระงับการลงมือ
ครั้งที่ 5 วันที่ 26 มิถุนายน ปี 2494 เป็นวันประชุมนายทหารชั้นผู้ใหญ่ในทำเนียบรัฐบาล ระหว่างเวลา 10.00-13.00 น. คณะกู้ชาติมีเวลาวางแผนจู่โจมค่อนข้างละเอียด แต่เมื่อใกล้จะถึงเวลา 11.00 น. น.ต. ประกาย กลับบอกว่า “มีเหตุขัดข้องไม่สามารถนำกำลังนาวิกโยธินออกมาได้” ทำให้แผนการต้องล้มเหลวเป็นครั้งที่ 5
ด้วยขาดนาวิกโยธินซึ่งเป็นกำลังหลัก สุดท้ายจึงตกลงใจล้มเลิกแผนการทั้งหมด ทำให้บรรดาสมาชิกเริ่มระส่ำระสาย เพราะเกรงความลับจะถูกเปิดเผย บางคนขอถอนตัว เพราะหมดกำลังใจที่เห็นความไม่แน่นอนของสมาชิกบางคน และความล้มเหลว
ครั้งที่ 6 คืนวันที่ 28 มิถุนายน ปี 2494 น.ต.มนัส จารุภา ติดต่อผ่านหัวหน้าสายให้ลงมือปฏิบัติการในบ่ายวันที่ 29 มิถุนายน และสิ้นสุดลงตอนเย็นวันที่ 1 กรกฎาคม อันเป็นการปฏิบัติการครั้งเดียวที่ได้ลงมือจริงๆ แต่ก็ล้มเหลว กลายเป็น “กบฏแมนฮัตตัน”
อ่านเพิ่มเติม :
- กองทัพเรือ ถูกปลดเขี้ยวเล็บ ผลกระทบจาก กบฏแมนฮัตตัน
- กลุ่มซอยราชครู กับบทบาททางการเมืองระหว่างพ.ศ. 2490-2500
หมายเหตุ : บทความนี้เขียนเก็บความจาก นิยม สุขรองแพ่ง. ทหารเรือกบฏ แมนฮัตตัน. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มติชน, 2529.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 1 เมษายน 2567
