การใช้เอกสารแนะนำตัวเองก่อนที่จะมาเป็นนามบัตรนั้นคาดว่ามีจุดเริ่มต้นที่ประเทศจีน แล้วจึงค่อยเผยแพร่เข้าไปในยุโรปผ่านการติดต่อค้าขาย จากนั้นคาดกันว่าในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ ๑๗ รูปแบบลักษณะเอกสารแนะนำตัวก็ได้พัฒนาไปสู่บัตรแนะนำตัวแบบพกพา หรือ “นามบัตร”

สำหรับการใช้นามบัตรในสยามนั้นมีมาตั้งแต่ในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ คือในช่วงที่สยามมีการติดต่อค้าขายกับต่างชาติ เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ทางด้านวิทยาการ วิชาการ และการสื่อสาร นำไปสู่การรับธรรมเนียมการใช้นามบัตรแบบชาติตะวันตก โดยคาดว่า การใช้นามบัตรในสยามครั้งแรกนั้นเกิดขึ้นในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ จากหลักฐานนามบัตรชิ้นแรกที่พบในประเทศไทย คือ บัตรพระนามของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหากษัตริย์ลำดับที่ ๒ หรือพระอนุชาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

บัตรพระนามของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว มีลักษณะคือมีตราพระปิ่น สมอเรือ และปืนใหญ่ พร้อมลงพระปรมาภิไธยเป็นภาษาอังกฤษ S.P.Pawarendrramesr (ปวเรนทราเมศ) และตำแหน่ง Second King of Siam ซึ่งมีความหมายว่า “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวองค์ที่ ๒”

อย่างไรก็ตาม ใน พ.ศ. ๒๕๕๔ ทายาทรุ่นที่ ๔ ของครอบครัวดากรอง หรือครอบครัวของนายเรอเน่ พรูเดน ดากรอง (Rene Prudent Patrice Dagron) ช่างภาพชาวฝรั่งเศส ผู้เก็บรักษา “บัตรพระนามรัชกาลที่ ๔” ได้ส่งมอบบัตรพระนามของรัชกาลที่ ๔ (พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) คืนให้กับประเทศไทย ลักษณะของบัตรพระนามนี้คือ พิมพ์พระนามเป็นตราพระมหามงกุฏ ซึ่งเป็นตราประจำพระองค์เป็นอักษรนูนทอง พร้อมด้วยพระปรมาภิไธยเป็นภาษาอังกฤษ คือ Somdetch Phra Paramendr Maha Mongkut ด้านใต้พระปรมาภิไธยปรากฏพระนามอีก ๓ ภาษา คือภาษาละติน ข้อความว่า Major Rex Siamensium ภาษาฝรั่งเศส ข้อความว่า Le Premier Roi De Siam และภาษาอังกฤษ ข้อความว่า The First King of Siam ทั้งหมดนี้มีความหมายว่า “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ที่ ๑”

จากข้อความดังกล่าวทำให้เกิดข้อสงสัยว่า ข้อสันนิษฐานที่ว่าพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นผู้ที่ริเริ่มใช้นามบัตรอาจจะไม่ถูกต้อง เพราะหากเป็นเช่นนั้นการพิมพ์นามบัตรที่มีข้อความว่า “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวองค์ที่ ๒” ก่อนการพิมพ์นามบัตร “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระองค์ที่ ๑” จะไม่ดูเป็นการข้ามหน้าข้ามตากันหรือ และแม้ว่าจะมีการค้นพบนามบัตรของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวก่อนก็ไม่ได้แปลว่าพระองค์จะเป็นผู้ใช้นามบัตรก่อน ดังนั้นแล้วเรื่องใครเป็นผู้ใช้นามบัตรเป็นคนแรกของสยามนี้ก็ยังคงต้องสืบเสาะค้นหากันต่อไป

(ข้อมูลจากบทความ “เปิดประวัติบัตรพระนามรัชกาลที่ ๔” เขียนโดย ดวงนภา ประเสริฐพงษ์ และ ขวัญสกุล ศรีจอมขวัญ ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม พฤษภาคม ๒๕๕๔)