ค้นข้อมูล “มีนบุรี” ชื่อนี้มาจากไหน? และความเป็นมาก่อนถึงยุคปัจจุบัน

ภาพเก่า มีนบุรี บ้านเรือน ริม คลอง — ภาพถ่ายบ้านมีนบุรี ช่วง ค.ศ. 1948 (ภาพจาก University of Wisconsin-Milwaukee Libraries)

ผู้เขียน	กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 24 สิงหาคม พ.ศ.2566

มีนบุรี แปลว่า “เมืองปลา” ตั้งขึ้นเป็นเมืองพร้อมๆ กันกับ “ธัญญะบุรี” ซึ่งหมายถึง “เมืองข้าว” มีนบุรี ตั้งขึ้นเมื่อสมัยปลายรัชกาลที่ 5 คือช่วง พ.ศ. 2445

ในปัจจุบัน มีนบุรีเป็นเขตการปกครองหนึ่งภายใต้กรุงเทพมหานครฯ แต่จะมีสักกี่คนที่รู้ว่าแรกเริ่มเดิมทีตอนตั้งเมืองนั้น มีนบุรีเป็นจังหวัด มีความพิเศษคือเป็นจังหวัดที่มีปลาชุกชุม ผู้คนต่างถิ่นทั้งจากปราจีนบุรี หรือแปดริ้วต่างขับรถมาที่นี่เพื่อมาทอดแหดักตาข่ายเพื่อเอาปลาจากเมืองปลานี้ไปกินบ้าง ไปทำปลาร้าบ้าง ส่วนปลาที่จับได้ที่มีนบุรีนี้ คนเมืองที่นี่เล่าว่าส่วนมากเป็นปลาดุกและปลาช่อน โดยสาเหตุที่มีปลาทั้งสองชนิดนี้เยอะก็เพราะที่มีนบุรีเป็นทุ่งนาและมีคลองส่งน้ำเยอะ ไม่ว่าจะเป็นคลองส่งน้ำธรรมชาติ หรือคลองชลประทานที่ขุดขึ้นมา

ความเป็นมาของมีนบุรี

มีนบุรีเป็นชื่อที่ตั้งใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 5 พ.ศ. 2445 แต่เดิมเป็นท้องนากว้างใหญ่ กินเนื้อที่ตั้งแต่ จ. ธัญญะบุรี (ในปัจจุบันคือ อ.ธัญญบุรี) จ. มีนบุรี (ในปัจจุบันคือ เขตมีนบุรี ในกรุงเทพมหานครฯ) ไปจนถึง จ.นครนายก ชาวเมืองละแวกใกล้เคียงรู้จักพื้นที่บริเวณนี้ว่า “ทุ่งแสนแสบ” และ “ทุ่งหลวง”

ภาพนาข้าวในพื้นที่มีนบุรี (ภาพจากหนังสือเมืองมีนถิ่นของเรา)

ในช่วงเริ่มต้นการสร้างเมืองบางกอก (ใหม่) มีนบุรีหรือในขณะนั้นคือ “ทุ่งหลวง” หรือ “ทุ่งแสนแสบ” สังกัดอยู่ชายขอบตะวันออกของเมืองหลวงใหม่ ต่อมาความเจริญของการสร้างเมือง คือการขุดคลอง การสร้างถนน ได้ค่อย ๆ คืบคลานเข้าไปหาพื้นที่ที่เป็นทุ่งไม่ว่าจะเป็นทุ่งพญาไท ทุ่งสามเสน ทุ่งมหาเมฆ ทุ่งบางกะปิ รวมไปถึงทุ่งในมีนบุรีซึ่งเป็นพื้นที่ทำนาที่ใหญ่ที่สุดของเขตมณฑลกรุงเทพฯ

เมื่อพื้นที่ทุ่งกว้างในมีนบุรีถูกทดแทนด้วยคลองขุด และถนนหนทางเรียบร้อยแล้วจึงถูกยกฐานะจาก “มณฑลกรุงเทพฯ” ให้กลายเป็น “เมืองมีนบุรี” หรือ “จังหวัดมีนบุรี” แต่ต่อมาในสมัยหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 หรือในช่วงสมัยรัชกาลที่ 7 จังหวัดมีนบุรีก็ถูกลดฐานะลงเป็น “อำเภอ” และกลายเป็นเพียง “ส่วนหนึ่ง” ของกรุงเทพฯ ใน พ.ศ. 2475 จากนั้นในวันที่ 13 ธันวาคม พ.ศ. 2515 อำเภอมีนบุรีก็ต้องเปลี่ยนคำนำหน้าชื่อเป็น “เขต” ตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 335

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่