| ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
หนึ่งในรายการอาหารประจำวันของชาวอีสานส่วนใหญ่ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันนั้นมี “ข้าวเหนียว” เป็นจานหลัก และเป็นแหล่งพลังงานสำคัญ ซึ่งโดยทั่วไปข้าวเหนียวมีอยู่ 2 ชนิด คือ ข้าวเหนียวขาว และข้าวเหนียวก่ำ (ข้าวเหนียวดำ) หากคนอีสานยังมีวิธี “กินข้าวเหนียว” ที่ปรับไปตามบริบทของผู้บริโภค
ข้าวเหนียวสำหรับบุคคลทั่วไป
ข้าวเหนียวที่กินเป็นอาหารในชีวิตประจำวันส่วนใหญ่เป็นข้าวเหนียวขาว โดยนึ่งกินกับอาหารคาวที่ทำเป็นกับข้าวในมื้ออาหารของแต่ละวัน นอกจากนี้ยังมีอาหารหวาน เช่น ข้าวหลาม, ข้าวต้มมัด ฯลฯ ที่ทำจากข้าวเหนียวอีกเช่นกัน
ส่วน “ข้าวจี่” ที่ปัจจุบันเป็นเมนูอาหารจานด่วนขายดี ก็มีที่มาจากข้าวเหนียวที่เหลือกินในครอบครัว โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้าวเหนียวเหลือค้างคืน แม้จะนำมาอุ่นให้ร้อนเหมือนข้าวเหนียวนึ่งใหม่ๆ ได้ แต่ข้าวนั้นก็จะเหนียวมาก ที่สำคัญคือกินกับอะไรก็ไม่ค่อยอร่อย เอามาปั้นคลุกเกลือชุบไข่ปิ้งเป็น “ข้าวจี่” เป็นของกินเล่น หรือกินจริงดีกว่าเยอะ
ข้าวเหนียวที่นึ่งสุกแล้วยังทำเป็นของหวานอย่าง “ข้าวหมาก” หรือจะต่อยอดเป็น “สาโท” ก็ได้
นี่เป็นวิถีการกินข้าวเหนียวที่รู้จักกันทั่วไป แต่ไม่สำหรับคนอีสานยุคหนึ่ง ที่ทารกและผู้ป่วยก็กิน “ข้าวเหนียว”
ข้าวเหนียวสำหรับทารก
อาหารสำหรับทารกหรือเด็กอ่อนที่ยังไม่มีฟันในภาคอีสาน ยุคหนึ่งคือ “ข้าวเหนียวกับกล้วยสุก” โดยแม่จะเคี้ยวข้าวเหนียวกับกล้วยให้ละเอียด แล้วคายใส่ใบตอง (ในยุคที่ยังไม่มีเครื่องบดอาหาร และความรู้เรื่องสุขอนามัยยังไม่ทั่วถึง) ก่อนจะนำไปปิ้งให้สุก แล้วทิ้งให้เย็นก็นำมาป้อนทารกได้
เมนูนี้ก็ไม่ต่างจากข้าวบดกับกล้วยของทารกภาคอื่นๆ
ข้าวเหนียวสำหรับผู้ป่วย
สำหรับผู้ป่วยภาคอื่นอาจจะกินอาหารอ่อนๆ ที่ย่อยง่ายอย่าง “ข้าวต้ม” และอาหารอย่าง “ข้าวเหนียว” ยังถือเป็นของแสลงและย่อยยาก ไม่เหมาะสำหรับผู้ป่วย แต่นั่นไม่ใช่สำหรับผู้ป่วยที่เป็นคนอีสาน
เพราะเขามีวิธีปรุงข้าวเหนียวเมื่อยามเจ็บป่วย ที่เรียกว่า “ข้าวถ้วย” โดยแช่ข้าวเหนียวให้นิ่มประมาณ 1 ชั่วโมง ก่อนจะเทข้าวเหนียว 1 ส่วน ต่อน้ำ 3-4 ส่วน ปิดฝาถ้วยให้สนิท แล้วนำไปนึ่งจนสุกก็จะได้ข้าวเหนียวที่นิ่มคล้ายข้าวต้ม
โดยทั่วไปมักให้ผู้ป่วยกินข้าวถ้วยกับปลา, หมู, วัว, ไก่ ย่างเกลือ แต่ถ้าเป็นผู้ป่วยโรคเกี่ยวกับลำไส้หรือกระเพาะอาหารก็ให้กินกับเกลือเท่านั้น
วิธีกินข้าวเหนียว 4- 5 อย่างที่กล่าวมา เป็นภูมิปัญญาบางส่วนของคนอีสานเท่านั้น ยังมีความรู้ ภูมิปัญญาอื่นๆ ของคนอีสานอีกมากมายให้เรียนรู้
อ่านเพิ่มเติม :
- ข้าวเหนียวพันธุ์ข้าวเก่าแก่ของสุวรรณภูมิ
- ปรัมปราจาก “ป่าขนม” ความสัมพันธ์ของ ข้าวเหนียว-ข้าวเจ้า กับขนมไทยในยุคโบราณ
- “อีสาน” คำนี้มีความหมายอย่างไร คนอีสานเป็นใครมาจากไหน
อ้างอิง :
วัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดอุบลราชธานี, คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารจดหมายเหตุ ในคณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จัดพิมพ์เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 6 มิถุนายน 2568
