“มหาปุริสลักษณะ” 32 ลักษณะที่บ่งชี้ว่าเจ้าชายสิทธัตถะจะเป็นพระพุทธเจ้า มีอะไรบ้าง ?

เจ้าชายสิทธัตถะ ประกอบเรื่อง มหาปุริสลักษณะ

โหราศาสตร์หรือการดูดวงขัดต่อหลักพุทธศาสนาหรือไม่ ? ความเห็นเรื่องนี้ยังแตกออกเป็น 2 ฝ่าย แต่ที่แน่ ๆ คือ พุทธประวัติเต็มไปด้วยการทำนายทายทัก หนึ่งในนั้นคือเรื่อง “มหาปุริสลักษณะ” ซึ่งเกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าโดยตรงตั้งแต่พระองค์ประสูติ

จากพุทธประวัติ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า หรือเดิมคือเจ้าชายสิทธัตถะ ถือกำเนิดในตระกูลศากยวงศ์ มีพระบิดาคือพระเจ้าสุทโธทนะ และพระมารดาคือพระนางสิริมหามายา พระเจ้าสุทโธทนะทรงปกครองกรุงกบิลพัสดุ์ เมืองหลวงของสักกชนบท แคว้นเล็ก ๆ ที่ขึ้นต่อแคว้นโกศล แคว้นใหญ่หรือมหาชนบทที่มีพระเจ้าปเสนทิโกศลเป็นกษัตริย์ปกครอง

เมื่อแรกประสูติ พระกุมารสิทธัตถะหันหน้าไปทางทิศเหนือ ก้าวไป 7 ก้าว โดยมีดอกบัวผุดขึ้นมารองพระบาท พระองค์เหลียวดูทิศทั้ง 4 แล้วกล่าววาจาว่า “เราเป็นผู้เลิศแห่งโลก ผู้เจริญที่สุดแห่งโลก ผู้ประเสริฐสุดแห่งโลก ชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย ภพใหม่ย่อมไม่มี” หลังประสูติ 7 วัน พระมารดาก็สิ้นพระชนม์

พระพุทธเจ้า ประสูติ
“พระพุทธเจ้าประสูติ” จิตรกรรมบนแผ่นไม้คอสองภายในศาลาการเปรียญ วัดเกาะแก้วสุทธาราม จังหวัดเพชรบุรี

เรื่องเด่นของประสูติกาลพระพุทธเจ้าคือ พระองค์ได้รับการยกย่องจากเหล่าพราหมณ์และโหราจารย์ว่าเป็นผู้มีลักษณะอันงาม 32 ประการของผู้จะเป็นมหาบุรุษ หรือที่เรียกว่า “มหาปุริสลักษณะ”

คติความเชื่อของเรื่องดังกล่าวคือ หากบุคคลที่มีลักษณะของมหาบุรุษเป็นฆราวาส จะเป็นจักรพรรดิผู้ประกอบด้วยธรรม มีแว่นแคว้นจรดมหาสมุทรทั้ง 4 มีชนบท (ดินแดน) อันบริบูรณ์ ประกอบด้วยแก้ว 7 ประการ คือ จักรแก้ว ช้างแก้ว ม้าแก้ว แก้วมณี นางแก้ว คหบดีแก้ว และปรินายกแก้ว จะครอบครองโดยธรรมอันสม่ำเสมอ มิใช่โดยอาญาและศาสตรา

แต่ถ้าหากออกบวชจากเรือน เป็นผู้ไม่มีประโยชน์เกื้อกูลด้วยทางโลก จะกลายเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ลักษณะเหล่านั้นประกอบด้วยอะไรบ้าง ? ลักษณะของมหาบุรุษ 32 ประการ มีดังนี้

1. พื้นเท้าสม่ำเสมอ

2. ฝ่าเท้ามีจักรพร้อมทั้งกงและดุม

3. สันเท้ายาว

4. ข้อนิ้วยาว

5. ฝ่ามือฝ่าเท้าอ่อนละมุน

6. ลายฝ่ามือกับฝ่าเท้าดุจตาข่าย

7. ข้อเท้าอยู่สูง

8. แข้งดุจแข้งเนื้อทราย

9. ยืนไม่ย่อตัวลง มือทั้งคู่ยาวแตะเข่าพอดี

10. องคชาตตั้งอยู่ในฝัก

11. ผิวกายสีดุจสีทอง

12. ผิวหนังละเอียด ละอองจับไม่ได้

13. มีขนขุมละเส้น

14. ปลายขนช้อนขึ้น สีดุจดอกอัญชัญ ขึ้นเวียนขวา

15. กายตรงดุจกายพรหม

16. เนื้อนูนหนาในที่ 7 แห่ง คือหลังฝ่ามือ 2, หลังเท้า 2, บ่า 2 และคอ 1

17. กายข้างหน้าดุจราชสีห์

18. หลังเต็มบริบูรณ์

19. ทรวดทรงดุจต้นไทร

20. คอกลมเกลี้ยง

21. ประสาทรับรสเป็นเลิศ

22. คางดุจคางราชสีห์

23. ฟันครบ 40 ซี่บริบูรณ์

24. ฟันเรียบเสมอ

25. ฟันชิดสนิท

26. เขี้ยวสีขาวงาม

27. ลิ้นเพียงพอ

28. เสียงดุจเสียงพรหม พูดเหมือนนกการวิก

29. ตาเป็นสีนิล

30. ตาดุจตาวัว

31. อุณาโลมหว่างคิ้ว ขาวอ่อนเหมือนสำลี

32. ศีรษะรับกรอบหน้า

ลักษณะเหล่านี้คงไม่ได้ปรากฏครบถ้วนสมบูรณ์ตั้งแต่แรกประสูติ แต่เด่นชัดขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะเจริญวัย และอย่างที่เราทราบกัน สุดท้ายลักษณะทั้ง 32 ประการก็เป็นคำบอกใบ้ว่า กุมารน้อยจะบรรลุสัมมาสัมโพธิญาณในเวลาต่อมา

ภาพพิมพ์พระพุทธเจ้าโดย Raja Ravi Varma [Public domain], via Wikimedia Commons
อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง : 

ช.ภ.ท. (2514). ชีวิตและงานของท่านพุทธทาสภิกขุ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : เกษมบรรณกิจ.


เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 21 พฤษภาคม 2568