แอ๊บอ่องออ อาหารพื้นบ้านชื่อน่ารัก ของดีเมืองเหนือ

แอ๊บอ่องออ อาหารพื้นบ้าน ภาคเหนือ — แอ๊บอ่องออ อาหารพื้นบ้านภาคเหนือ (ภาพจาก : สัตตบงกช เยาวโยธิน)

ผู้เขียน	สัตตบงกช เยาวโยธิน
เผยแพร่	วันศุกร์ที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2568

แอ๊บอ่องออ อาหารพื้นบ้านหากินยากและสืบทอดกันมาอย่างยาวนานในภาคเหนือ ความพิเศษของเมนูนี้คือการใช้ “สมองสัตว์” มาปรุงอาหาร รวมถึงมีชื่อที่เป็นเอกลักษณ์และติดหู

แอ๊บคืออะไร ทำไมต้องเรียกว่าแอ๊บ?

แอ๊บอ่องออ (ภาพจาก : สัตตบงกช เยาวโยธิน)

ภาษาถิ่นภาคเหนือ คำว่า “แอ๊บ” หมายถึงการนำอาหารมาห่อหลาย ๆ ชั้นด้วยใบตอง พับให้แบน และกลัดด้วยไม้ คล้ายห่อหมกในภาคกลาง แต่ไม่ใส่กะทิ จากนั้นนำไปปิ้งหรือย่างด้วยไฟอ่อนจนสุก ส่วน “อ่องออ” แปลว่าสมองสัตว์ คำว่า “แอ๊บอ่องออ” จึงหมายถึงห่อหมกที่นำสมองสัตว์มาทำนั่นเอง

สมองสัตว์ที่ว่าก็คือ “สมองวัว” หรือ “สมองหมู” เหตุที่ใช้สมองของสัตว์ 2 ชนิดนี้เนื่องจากหาได้ง่ายในท้องถิ่น ทั้งยังอุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ แต่คนภาคเหนือนิยมใช้สมองหมูมากกว่า เพราะราคาถูกกว่าและหาได้ง่ายกว่าสมองวัว เมื่อพูดถึงแอ๊บอ่องออคนจึงรู้จักในชื่อของ “ห่อหมกสมองหมู”

การทำแอ๊บอ่องออก็ไม่ง่ายไม่ยาก เริ่มจากต้องมีวัตถุดิบสำคัญ นั่นคือ “สมองหมู” (หรือสมองวัวก็ได้) ใช้นานาสมุนไพร เช่น พริก หอมแดง ตะไคร้ ขมิ้น ข่า กะปิ โขลกทุกอย่างให้เข้ากัน นำมาคลุกกับสมองหมู วางทุกอย่างลงใบตองแล้วกลัดให้แน่น

จากนั้นย่างให้ส่งกลิ่นหอมไปแปดบ้านสิบบ้าน สุกแล้วกินคู่กับข้าวสวยร้อน ๆ ทำเอาอิ่มไปอีกมื้อ

แอ๊บอ่องออ อาหารพื้นบ้านภาคเหนือ (ภาพจาก : สัตตบงกช เยาวโยธิน)

แอ๊บอ่องออยังมีสูตรที่ใส่ไข่ไก่เข้าไปด้วย เพื่อให้รสชาติมีความละมุน ลดความมันเลี่ยนที่มาจากสมองหมู ก่อนจะห่อด้วยใบตอง แล้วนำมาปิ้ง หรือย่างด้วยไฟอ่อนจนสุกพร้อมกิน

นอกจาก “แอ๊บอ่องออ” ทางภาคเหนือก็ยังมีเมนูแอ๊บอื่น ๆ อีก เช่น แอ๊บปลา/ปลาแอ๊บ หรือ แอ๊บดอกบ่าลิดไม้/ดอกบ่าลิดไม้แอ๊บ (ดอกเพกา) ซึ่งใช้สมุนไพรเหมือนปกติ เพิ่มรสชาติด้วยกะปิหรือปลาร้า ถ้าใช้เนื้อสัตว์ที่มีกลิ่นคาวก็จะรองใบพูเลิย (อ่าน “ปู่เลย” คือ ไพล) หรือใบขมิ้นบนใบตองหนึ่งชั้น

อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว ถ้าใครมีโอกาสได้ไปเที่ยวทางภาคเหนือ อย่าลืมลิ้มลองของดีสุดอร่อยอย่าง แอ๊บอ่องออ อาหารพื้นบ้านนี้กันนะ!

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่