
ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
---|---|
เผยแพร่ |
“ไฉ่สิ่งเอี๊ย” เทพเจ้าแห่งทรัพย์สิน
“ไฉ่สิ่งเอี๊ย-เทพเจ้าแห่งทรัพย์สิน” น่าจะเป็นเทพเจ้าจีนที่คนไทยเชื้อสายจีน, คนไทย ฯลฯ ให้ความสำคัญในลำดับต้นๆ สำหรับช่วงเทศกาลตรุษจีน ดังจะเห็นได้ว่าวัด, ศาลเจ้า, ห้างสรรพสินค้า ฯลฯ มักชักชวนคนไปไหว้เทพเจ้าแห่งทรัพย์สินที่ประดิษฐาน หรืออัญเชิญมาเป็นการชั่วคราว ณ สถานที่นั้นๆ
รู้จัก “ไฉ่สิ่งเอี๊ย” กัน
“ไฉ่สิ่งเอี๊ย-财神爷” บ้างเรียกว่า “ไฉ่ซิ้ง-财神” เป็นการออกเสียงตามภาษาแต้จิ๋ว ไช้-ทรัพย์สิน, ซิ้ง-เทวดา, เอี๊ย-เจ้านาย เมื่อทั้ง 3 คำมารวมกันก็มีการกร่อนเสียง จึงอ่านออกเสียงเป็น “ไฉ่สิ่งเอี๊ย”
ในสังคมโบราณ “ไฉ่ซิ้ง” ไม่มีชื่ออยู่ในทำเนียบเทพเทวดาบรรพกาล เพราะเวลานั้นเงินทองมีความจำเป็นน้อยมาก นอกจากนี้ในวัฒนธรรมจีนเก่า ให้ความสำคัญกับ “การผดุงคุณธรรม” ทั้งคำสอนของขงจื๊อ, เม่งจื๊อ ก็ล้วนเป็นไปแนวทางเดียวกันนี้ คนจีนจึงละอายที่จะพูดเรื่องผลประโยชน์เงินทอง

แต่สมัยราชวงศ์ซ่ง การค้ารุ่งเรือง เงินทองมีบทบาทมากขึ้น คนจีนก็เริ่มสร้างเทพแห่งทรัพย์สินขึ้นจนแพร่หลาย ในราชวงศ์หมิงการไหว้ไฉ่ซิ้งกลายเป็นประเพณีสำคัญ และสมบูรณ์ในราชวงศ์ชิง และยุคสาธารณรัฐ การไหว้เทพแห่งทรัพย์สินเป็นประเพณีนิยมหนึ่งของคนทั่วไปในสังคม
ไฉ่ซิ้ง เป็นใครบ้าง
ไฉ่ซิ้งมีอยู่หลายองค์ด้วยกัน โดยเปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย ทั้งมีการแบ่งเป็นฝ่ายบุ๋น (พลเรือน) และฝ่ายบู๊ (ทหาร) ขอยกตัวอย่างที่สำคัญมาพอสังเขป
“เทพแห่งทรัพย์สินองค์แรก” คือ “ไช้เป๊กแชกุน (财帛星君)-ดาวแห่งทรัพย์สินแพรพรรณ” เป็นดาวฤกษ์ดวงหนึ่ง แต่ไม่ชัดเจนว่าเป็นดวงใด บางตำราว่าเป็นดาวศุกร์ ทำหน้าที่กำกับดูแลความมั่งคั่งทั่วท้องฟ้า
นอกจากนี้ยังมีบุคคลจริงในประวัติศาสตร์ที่ยกย่องเป็น “เทพแห่งทรัพย์สิน”
เทพฝ่ายบุ๋นที่แพร่หลาย หนึ่งคือ “ปี่กัน” เป็นเทพแห่งทรัพย์สินหลักฝ่ายบุ๋นองค์สำคัญที่สุด ปี่กันเป็นอาของโจ้วหวาง-กษัตริย์องค์สุดท้ายของราชวงศ์ซางผู้เป็นทรราช ฟุ้งเฟ้อฟุ่มเฟือย และโหดร้าย ปี่กันเฝ้าตักเตือนด้วยความจงรักภักดี จนถูกผ่าอกควักหัวใจ เป็นแบบอย่างในเรื่องความสุจริตซื่อตรง ไม่ติดในทรัพย์สิน จึงได้รับการยกย่องเป็นเทพแห่งทรัพย์

อีกหนึ่งคือ “ฟ่านหลี” สามีของไซซี เป็นขุนนางผู้ใหญ่ของโกวเจี้ยน ราชาแห่งแคว้นเย่ว์ ที่ถูกจับเป็นเชลยแคว้นอู๋ เขาก็ติดตามไปช่วยให้คำแนะนำจนได้รับการปล่อยตัวกลับ แต่ฟ่านหลีเป็นคนเก่งรอบตัว ดูออกว่าโกวเจี้ยนเป็นเจ้านายขี้ระแวง จึงหนีไปอยู่แคว้นฉี เมื่อค้าขายจนร่ำรวย ก็เอาทรัพย์สินออกแจกจ่ายคนยากจน ฟ่านหลีเป็นตัวแทนของปัญญาในการแสวงหาทรัพย์ และใช้ทรัพย์นั้นเกื้อกูลผู้ยากไร้
ส่วนเทพฝ่ายบู๊คนดังก็คือ “กวนอู” ในสามก๊ก ครั้งหนึ่งกวนอูถูกโจโฉจับได้ ต้องจำยอมสวามิภักดิ์ ทั้งตั้งเป็นนายทหารเลื่อนยศศักดิ์, ปูนบำเหน็จให้อย่างมาก ถึงกับมีคำเล่าขานกันว่า “ขึ้นม้าทองหนึ่งแท่ง ลงม้าเงินหนึ่งแท่ง” แต่พอรู้ว่าเล่าปี่อยู่ที่ใด กวนอูละทิ้งทุกอย่างคืนโจโฉ ออกติดตามเล่าปี่ เพราะมีคุณธรรมสูงส่งไม่ติดในทรัพย์สินและลาภยศ จึงยกย่องเป็นเทพแห่งทรัพย์สิน

ไหว้ “ไฉ่ซิ้ง”
การไหว้ไฉ่ซิ้งของคนจีนในแต่ละพื้นที่ไม่หมือนกัน จีนทางเหนือ (เหนือแม่น้ำแยงซี) ส่วนใหญ่ไหว้ในวัน 2 ค่ำ เดือน 1 (ตามจันทรคดติจีน) ส่วนจีนทางใต้ไหว้วัน 5 ค่ำ เดือน 1 ฯลฯ
สำหรับเมืองไทย เดิมการเซ่นไหว้ในเทศกาลตรุษจีนในวันสิ้นปี (30 ค่ำ เดือน 12) มี 3 เวลาคือ เช้าไหว้เจ้า-แสดงความเคารพต่อธรรมชาติ, สิ่งศักดิ์สิทธิ์ สายไหว้บรรพชน-แสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ บ่ายไหว้ผีไม่มีญาติ-แสดงความเมตตาผู้ยากไร้
ส่วนการไหว้ไฉ่ซิ้งในไทย เวลาราว 5 ทุ่ม ของคืนวันสิ้นปี เริ่มแพร่หลายเมื่อประมาณ พ.ศ. 2530 จนกลายเป็นกระแสในปัจจุบัน และมีรายละเอียดมากขึ้นเรื่อยๆ เช่น ทิศที่ไหว้ซึ่งเปลี่ยนไปทุกปี และสิ่งของที่ใช้ไหว้ ฯลฯ
อ่านเพิ่มเติม :
- ไหว้อะไร? ในเทศกาลตรุษจีนที่ไทยมี แต่ที่จีนแทบไม่มีการไหว้
- พัฒนาการ เทพและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของจีน จากเทพฟ้าดิน สู่การแปรเปลี่ยนตามสมัย-ความเชื่อ
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
อ้างอิง :
ถาวร สิกขโกศล. “ไฉ่ซิ้ง : เทพแห่งทรัพย์สินของจีนเทวดาผู้มาแรงในยุคปัจจุบัน” ใน, ศิลปวัฒนธรรม กุมภาพันธ์ 2561.
ถาวร สิกขโกศล. “ตรุษจีน : ส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่” ใน, เทศกาลจีนและการเซ่นไหว้, สำนักพิมพ์มติชน พิมพ์ครั้งแรก 2557.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 27 มกราคม 2568