นับแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระแสงราชศัสตราประจำเมือง รวมทั้งสิ้นจำนวน ๓๒ องค์ ในจำนวนนี้ภายหลังอัญเชิญคืนสำนักพระราชวัง ๒ องค์ คือ พระแสงราชศัสตราประจำเมืองพิชัย และพระแสงราชศัสตราประจำเมืองสายบุรี

พระแสงราชศัสตราประจำเมืองแต่ละรัชกาล มีคำจารึกที่ใบพระแสงแตกต่างกัน ดังนี้ รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีคำจารึกว่า “พระแสงสำหรับมณฑล…” และ “พระแสงสำหรับเมือง”

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว มีคำจารึกเฉพาะชื่อมณฑล เมือง และจังหวัดเท่านั้น เช่น “มณฑล…”  “เมือง…” และ “จังหวัด…”

รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ไม่ปรากฏคำจารึกที่ใบพระแสง

ลักษณะลวดลายศิลปกรรมของพระแสงราชศัสตราประจำเมือง มีความคล้ายคลึงกันในแต่ละรัชกาล โดยเฉพาะอย่างยิ่งฝักพระแสงซึ่งดุนลายงดงาม สะท้อนให้เห็นเรื่องราวเกี่ยวกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของราษฎร และสภาพภูมิประเทศของเมืองในแต่ละภูมิภาค เช่น พระแสงราชศัสตราประจำเมืองทางภาคเหนือ จะเป็นภาพป่า ภูเขา ช้าง และสัตว์ป่านานาชนิด ฯลฯ

หากเป็นพระแสงราชศัสตราประจำเมืองทางภาคใต้ ลายดุนบนฝักพระแสงจะเป็นภาพทะเล เรือ สัตว์น้ำ ฯลฯ

สำหรับพระแสงราชศัสตราประจำมณฑลราชบุรีนั้น ลายดุนบนฝักจะเป็นภาพบ้านเรือน ทะเล เรือ ป้อม กำแพงเมือง ปืนใหญ่ สภาพป่า และสัตว์นานาชนิด เป็นต้น อยากรู้เรื่อง…เมืองราชบุรี เชิญมาเที่ยวแวะชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี

[ขอบคุณข้อมูลและภาพจากเพจ: พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี]

เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ เมื่อ 25 ธันวาคม 2560