| ผู้เขียน | อดิเทพ พันธ์ทอง |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ยุคหนึ่งสมัยหนึ่งความคิดเรื่องผัวเดียวเมียเดียวถือเป็นสิ่งแปลกปลอมของสังคมไทย (หรือสยามในขณะนั้น) การเป็น “เมียน้อย” จึงไม่ใช่เรื่องแปลกหรือเป็นสิ่งที่ต้องประณามเหมือนยุคปัจจุบัน (ที่คลิปเมียหลวงรุมตบเมียน้อยเป็นที่นิยมสร้างความสะใจให้กับบรรดาผู้บูชาคุณธรรมทั้งหลาย)
ในสมัยรัชกาลที่ 4 พระองค์เคยมีพระราชปรารภ “ความผัวเมีย” ว่าด้วยเรื่องกฎหมาย “ผัวเดียวเมียเดียว” ของชาวตะวันตกว่า “ไม่เป็นเขตรพื้นภูมิของกุสลสามัญ…จะนับว่าเป็นกุสลกรรมบทสามัญมาเป็นกฎหมายสำหรับบ้านเมืองนั้นไม่ได้” เพราะ “เป็นเหตุให้โทษต่างๆ แก่ชนเป็นอันมากแลบ้านเมือง” ซึ่งควร “จะต้องห้ามเสีย”
การเป็น เมียน้อย ตั้งแต่อดีตจนถึงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ จึงไม่ขัดต่อกฎหมาย และมาตรฐานทางสังคมในขณะนั้น ถ้าสาวไทยบางคนจะอยากไปเป็น “เมียน้อยของชาวจีน” ที่ก้าวขึ้นมามีฐานะหน้าตาทางสังคมด้วยการแสวงประโยชน์จากสิ่งที่ชาวสยามไม่นำพาจึงไม่ใช่เรื่องแปลก
ชาวจีนที่ว่านี้ คือพวกที่ยื่นเรื่องไปยังทางการขอเป็นผู้รับเก็บภาษีจากสินค้าต่างๆ เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายช่วยราชการแผ่นดิน หรือที่เรียกว่า “เจ้าภาษีนายอากร” ซึ่งผู้ที่ประมูลได้สิทธิในการเก็บภาษีก็จะได้รับพระราชทานสัญญาบัตรพร้อมกับบรรดาศักดิ์ และราชทินนามที่สอดคล้องกับชนิดภาษีนั้นๆ เช่น เจ้าภาษีน้ำตาล เป็นหมื่นมธุรสวานิช เจ้าภาษีถั่ว 5 ชนิด เป็นขุนปัญจพีชากร เป็นต้น
หลวงวิจิตรวาทการกล่าวว่า นายอากรชาวจีนเหล่านี้มีอำนาจเท่ากับ “เจ้าบ้านผ่านเมือง” มีเอกสิทธิและอิทธิพลมากมาย ไม่ต่างไปจากเจ้านครในยุโรปสมัยกลาง หรือเจ้าที่ดินในรัสเซียสมัยซาร์
หลวงวิจิตรฯ ยังกล่าวว่า “หญิงสาวชาวไทยในเวลานั้น ชอบเป็นเมียน้อยของเจ้าภาษีนายอากร ใครได้เป็นเมียน้อยของเจ้าภาษีนายอากรในเวลานั้น ก็มีหน้ามีตาอวดเพื่อนได้ทีเดียว ดังข้อความในพระราชนิพนธ์เรื่องอิเหนา มีว่า ‘เมียน้อยเจ้าภาษีมิใช่ชั่ว หน้าเป็นเล่นตัวจนผัวหึง’…”
บทกลอนอีกชิ้นแต่งโดยหลวงจักรปาณี (มหาฤกษ์) สมัยรัชกาลที่ 4 ซึ่งหลวงวิจิตรฯ ยกอ้างไว้ในคราวเดียวกันนี้ ก็บ่งบอกได้ดีว่าคนไทยมองชาวจีนว่าน่าอิจฉาเพียงใด
“ถึงโรงเจ้าภาษีตีฆ้องดัง ตั้วโผนั่งแจ่มแจ้งด้วยแสงเหียน
ไว้หางเปียเมียสาวขาวสล้าง เป็นจีนต่างเมืองมาแต่พาเพียร
อันความรู้สิ่งใดไม่ได้เรียน ยังพากเพียรมาได้ถึงใหญ่โต
เห็นว่าดีแต่วิชาขาหมูใหญ่ เราเป็นไทยนึกขึ้นมาน่าโมโห
มิได้ทำอากรและบ่อนโป มาอดโซสู้กรรมทำกระไร”
ที่ผู้เขียนเล่าเรื่องนี้ขึ้นมา ไม่ได้ตั้งใจจะปลุกปั่นสร้างความวุ่นวายให้กับสังคม ด้วยหวังจะให้ค่านิยมเดิมอย่าง “เมียน้อย” ได้รับการยอมรับขึ้นมาอีกครั้ง
แต่ข้อเท็จจริงในอดีตล้วนมีเกร็ดเรื่องราวที่น่าสนใจ เช่นเดียวกันกับกรณีนี้ที่แสดงถึงพัฒนาการทางสังคมอันเกิดจากการเปิดรับสิ่งใหม่ๆ ทำให้มาตรฐานเดิมๆ ที่สังคมเคยยอมรับกลับกลายเป็นสิ่งต้องห้าม เรื่องในอดีตเหล่านี้ก็ควรค่าแก่การศึกษา มากกว่าที่มาปกปิดด้วยข้ออ้างต่างๆ นานา
อ่านเพิ่มเติม :
- “รักซ้อน” สร้างธรรมเนียม “ผัวเดียวหลายเมีย” ในสังคมไทยสมัยก่อน
- เปิดจุดเสื่อมระบบ “ผัวหลายเมีย” ไทยผ่านอะไรบ้างกว่าจะมีกฎหมาย “ผัวเดียวเมียเดียว”
อ้างอิง :
“กว่าจะเป็น ‘ผัวเดียวเมียเดียว’; สังเขปประวัติความเป็นมาของกฎหมายครอบครัวสมัยใหม่ในสยาม พ.ศ. 2410-2478”. สุรเชษ์ฐ สุลาภกิจ.
คำสอนเรื่อง ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจของไทย. หลวงวิจิตรวาทการ. วิจิตรวาทการอนุสรณ์
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 4 กันยายน 2559
