| ผู้เขียน | สุทธาสินี จิตรกรรมไทย เจียจันทร์พงษ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
พระบรมรูปทรงม้า เป็นพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประดิษฐาน ณ ลานพระราชวังดุสิต ตั้งแต่ พ.ศ. 2451 แม้พระบรมรูปทรงม้าจะเป็นที่เคารพสักการะยิ่งของชาวไทย ก็ไม่วายมีมิจฉาชีพแอบอ้างเรี่ยไรเงิน ซึ่งผู้ที่เกือบถูกหลอกก็ไม่ใช่ใคร เป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ หรือ “กรมนริศ” นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม นั่นเอง
สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ และพระบรมรูปทรงม้า
พระบรมรูปรัชกาลที่ 5 ที่ประทับบนม้าพระที่นั่ง หล่อด้วยสัมฤทธิ์หรือทองบรอนซ์ มีขนาดใหญ่กว่าพระองค์จริง 1 เท่าครึ่ง ฉลองพระองค์เครื่องยศจอมพลทหาร สวมพระมาลาประดับขนนก พระหัตถ์ขวาพาดบนหลังม้า ในพระหัตถ์ทรงถือคฑาจอมทัพช้างสามเศียร ส่วนพระหัตถ์ซ้ายรั้งบังเหียนมีพระกระบี่ห้อยทางซ้าย
แม้รัชกาลที่ 5 จะสวรรคตในปี 2453 แต่พระบรมวงศานุวงศ์และปวงชนชาวไทยก็ยังคงน้อมรำลึกถึงพระองค์ไม่เสื่อมคลาย เช่น กรมนริศ ที่ระบุไว้ในจดหมายลงวันที่ 24 ตุลาคม ปี 2479 ส่งถึง “กรมดำรง” สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ (ต่อมามีการรวบรวมจดหมายระหว่าง 2 พระองค์เป็นหนังสือชื่อ “สาส์นสมเด็จ”) ความว่า
“เมื่อวานซืนนี้ได้ไปเลี้ยงพระวัดหัวลำโพง ทำบุญถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง แล้วเมื่อวานนี้ได้ทำธงดอกไม้ไปถวายบูชาพระบรมรูปปัญจมราชานุสรณ์ และเข้าไปสนองพระเดชพระคุณในงานพระราชกุศลทักษิณานุปทานพระบรมอัฐิ ขอถวายพระกุศล”
จดหมายฉบับเดียวกันนี้ กรมนริศทรงเล่าถึง “มิจฉาชีพ” ที่พระองค์ประสบด้วยตนเอง นั่นคือการเรี่ยไรเงินเพื่อสร้าง “ยอดพระมาลา” พระบรมรูปทรงม้า แต่ด้วยความเป็นนายช่างใหญ่ผู้เชี่ยวชาญศิลปกรรม กรมนริศจึงไม่เสียท่าง่าย ๆ
“มีเรื่องขันอันเกี่ยวด้วยพระบรมรูป จะนำมาเล่าถวายสนุก ๆ เรื่องหนึ่ง เกล้ากระหม่อมได้รับใบปลิวส่งมาทางไปรษณีย์ เรี่ยไรเงินทำยอดพระมาลาพระบรมรูปทรงม้าแทนที่หาย ซึ่งขโมยลักเอาไป บอกชื่อผู้เรี่ยไรว่า ล. นรินทร์ธุรรักษ์ สำนักงานเรือเป็ด จอดอยู่ที่สะพานเซียว เห็นอาการหนักเต็มที ยอดพระมาลาไม่มีจะหาย เพราะเป็นของอยู่ใต้พู่ขนนกปิด เขาไม่ได้ทำมาแต่เดิม อีกประการหนึ่งสำนักงานก็เป็นสำนักงานลอย อาจลอยเลื่อนหายไปข้างไหนเสียเมื่อไรก็ได้ การเรี่ยไรจะสำเร็จผลเพียงไรหรือไม่ก็ไม่ทราบ”
ด้านกรมดำรงทรงมีลายพระหัตถ์ถึงกรมนริศ ลงวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2479 ว่า
“เรื่องได้ทรงรับใบปลิวเรี่ยไรทำยอดพระมาลาพระบรมรูปทรงม้าอันไม่มี แต่อ้างหลอกลวงว่าหายนั้น เป็นกลโกงอันแปลกหนักหนาทีเดียว แต่ก็ไม่น่าประหลาดใจ คงเกิดแต่ผู้คิดร้อนเงินนั่นเอง…”
เรื่องเรี่ยไรเงินสร้างยอดพระมาลา พระบรมรูปทรงม้า อาจสันนิษฐานได้ว่า กรมนริศและกรมดำรงทรงเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านศิลปกรรมและประวัติศาสตร์ ทรงทราบถึงขนบธรรมเนียมประเพณีราชสำนัก ทั้งยังเป็นผู้สนองงานใกล้ชิดรัชกาลที่ 5 จึงทรงทราบว่าพระบรมรูปทรงม้าไม่มียอดพระมาลามาตั้งแต่ต้นอยู่แล้ว จึงไม่เสียทีโดนมิจฉาชีพต้มตุ๋น
หมายเหตุ : ในเครื่องหมายคำพูด เน้นตัวหนาโดยผู้เขียน
อ่านเพิ่มเติม :
- หลักฐานใหม่แย้งข้อมูลเก่า “เบื้องหลัง เบื้องลึก” ของสาเหตุการสร้าง พระบรมรูปทรงม้า ร.5
- ป้ายจารึกที่ไม่ได้มาพร้อมกับพระบรมรูปทรงม้า ทำไมติดตั้งล่าช้าถึง 13 ปี?
- วารสาร “นักล่าอาณานิคม” ตีแผ่สัญญารัชกาลที่ 5 ทำไมสยามสละ “นครวัด” ?
อ้างอิง :
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. สาส์นสมเด็จ เล่ม 4. นนทบุรี : ต้นฉบับ, 2563. (ฉบับรวมพิมพ์จากหนังสืออนุสรณ์ผู้วายชนม์ (10 เล่มชุด)
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 14 มีนาคม 2566
