พระราชวินิจฉัย ร.3 ว่าด้วยการ “ห่มผ้าอย่างมอญ” ของพระภิกษุธรรมยุติกนิกาย

อนุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ราชดำเนิน กรุงเทพฯ (ภาพโดย Paolobon140, via Wikimedia Commons)
“…เดี๋ยวนี้พระไทยห่มเปนมอญโดยอัตโนมัติแห่งตน ปัญญาของพี่เห็นว่า ถ้าล้นเกล้าล้นกระหม่อม [รัชกาลที่ ๒] ยังเสด็จอยู่ ก็เห็นว่าจะให้ประชุมพระราชาคณะได้ว่ากล่าวกันว่าควรไม่ควรนานอยู่แล้ว
พี่นี้กลัวจะเปนบาปเปนบุญเปนคุณเปนโทษ พระสงฆ์จะแตกร้าวกันไป จึงมิได้ว่ากล่าว

แต่ใจนั้นรักแต่อย่างโบราณอย่างเดียวนั้นและ นานไปเบื้องน่าพระภิกษุไทยซึ่งห่มผ้าเปนมอญนั้นสูญไป พี่เห็นว่าควรกับกรุงศรีอยุทธยา ก็ถ้าแม้นกลับมากขึ้นอีกด้วยเหตุอันใดอันหนึ่ง ชื่อของพี่ได้เปนพระเจ้าแผ่นดินก็มีแต่จะเสียไป เขาจะว่าเปนเมืองมอญเมืองพม่าไปเสียแต่ครั้งแผ่นดินนั้ นี่แหละเปนความวิตกของพี่มากนักหนา…”
พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว
กระแสพระราชโองการเรื่องพระภิกษุธรรมยุติกนิกายห่มผ้าอย่างพระมอญ พระราชทานกรมขุนเดชอดิศร เมื่อใกล้เสด็จสวรรคต (พ.ศ. ๒๓๙๔)

(จากศิลปวัฒนธรรม ฉบับ กุมภาพันธ์ 2559)