ธรรมจักรศิลาชิ้นนี้เพิ่งขุดพบเมื่อวันที่ ๑ เมษายน ๒๕๖๐ ที่ผ่านมา ณ โบราณสถานหมายเลข ๑๒ ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาทางด้านทิศตะวันตกของเขาศรีวิชัย หรือเขาพระนารายณ์ โบราณสถานสำคัญในอำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ที่อยู่ระหว่างดำเนินการขุดค้นศึกษาและบูรณะโดยสำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครศรีธรรมราช กรมศิลปากร

ลักษณะของธรรมจักร ทำด้วยศิลาทราย เจาะซี่ล้อเป็นแบบโปร่ง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ๓๒.๒ เซนติเมตร หนา ๙.๓ เซนติเมตร มีกำ ๑๒ ซี่ มีดุมตรงกลางเป็นรูปวงกลม ส่วนฐานล่างชำรุดหักหายไป นับเป็นธรรมจักรชิ้นที่สองที่พบจากเขาศรีวิชัย โดยก่อนหน้านี้เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๖ ได้เคยขุดพบชิ้นส่วนตอนล่างของธรรมจักร ที่โบราณสถานหมายเลข ๖ ซึ่งตั้งอยู่บนภูเขามาแล้ว

ที่ผ่านมาเราทราบกันดีว่าเขาศรีวิชัย คือ เทวสถานแห่งพระนารายณ์ ในศาสนาพราหมณ์ฮินดู เนื่องจากได้มีการค้นพบเทวรูปพระนารายณ์ศิลา เป็นจำนวนมากถึง ๔ องค์ด้วยกัน แต่จากการดำเนินงานทางโบราณคดีอย่างต่อเนื่องทำให้พบข้อมูลหลักฐานเพิ่มเติม จนกล่าวได้ว่า เขาศรีวิชัย คือศาสนสถานอันศักดิ์สิทธิ์ที่มีผู้คนทั้งชาวฮินดูและชาวพุทธต่างมาประกอบพิธีกรรมตามความเชื่อ แสดงให้เห็นถึงการดำรงอยู่ควบคู่กันของพราหมณ์และพุทธในคาบสมุทรภาคใต้ในอดีตได้เป็นอย่างดี (ข้อมูล : สำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครศรีธรรมราช )

[ขอขอบคุณภาพและข้อมูลจากเพจ กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร https://web.facebook.com/prfinearts/?hc_ref=NEWSFEED