| ผู้เขียน | เสมียนนารี |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ในสงครามโลกครั้งที่ 2 เทคโนโลยีหลายอย่างจึงถูกคิดค้นอย่างราวเร็ว เพื่อการประดิษฐ์สิ่งใหม่ หรือพัฒนาสิ่งเดิมที่มีอยู่ในดีขึ้น เพื่อช่วงชิงชัยชนะ หรืออย่างน้อยก็ความได้เปรียบฝ่ายตรงข้าม ซึ่งหนึ่งรายการสิ่งที่พัฒนาเพื่อรับมือสงครามครั้งนี้ก็คือ “แผนที่ที่ทำจากผ้าไหม” ของกองทัพสัมพันธมิตร
แผนที่ที่สามารถแสดงข้อมูลรายละเอียดอย่างชัดเจน, ซุกซ่อนกับสิ่งต่างๆ ได้อย่างดี และมีความทนทานเป็นเลิศนี้ ที่สำคัญแผนที่ผ้าไหมช่วยให้ทหารฝ่ายสัมพันธมิตรกว่า 30,000 นาย เดินทางออกจากดินแดนของศัตรูได้
รายละเอียดในเรื่องนี้ พลตรีจูเลียน ทอมป์สัน CB OBE เคยทำงานสังกัดนาวิกโยธินอังกฤษ 34 ปี, อาจารย์รับเชิญแผนกสงครามศึกษาของคิงส์ คอลเลจ ลอนดอน ฯลฯ และดร.แอลแลน อาร์ มิลเลตต์ อดีตนายทหารยศนาวาเอกจากนาวิกโยธินสหรัฐ, ผู้เชี่ยวชาญด้านนโยบายการทหารของสหรัฐ ฯลฯ ทั้งสองได้เรียบเรียงไว้ในหนังสือ “100 สิ่งของสำคัญในสงครามโลกครั้งที่ 2” (สนพ.มติชน, มีนาคม 2556) ที่นงนุช สิงหเดชะ แปลเป็นภาษาไทยไว้ดังนี้ (จัดย่อหน้าใหม่และสั่งเน้นคำโดยผู้เขียน)
แผนที่เส้นทางสำหรับหลบหนีทำจากผ้าไหม ผลิตโดย M19 หน่วยงานลับของอังกฤษซึ่งทำหน้าที่ช่วยเหลือการหลบหนีร่วมกับ MIS-X ซึ่งเป็นหน่วยงานประเภทเดียวกันจากอเมริกา ทั้งนี้ M19 เป็นศูนย์อำนวยการข่าวกรองทางทหาร ขึ้นกับสำนักงานสงคราม ถูกจัดตั้งขึ้นเมื่อเดือนธันวาคม 1939 โดยมีหน้าที่หลายอย่าง ได้แก่รวบรวมข้อมูลข่าวกรองเกี่ยวกับศัตรูจากเชลยสงคราม (POWS) ที่ถูกส่งตัวกลับประเทศ และผ่านการติดต่อโดยใช้รหัสลับกับเชลยสงครามที่ยังถูกขังอยู่ในค่ายเชลย เพื่อช่วยเหลือนักโทษให้หลบหนีผ่านคำแนะนำที่ได้มอบให้ล่วงหน้าแล้ว และโดยการลักลอบนำอุปกรณ์สำหรับหลบหนีส่งมอบให้เชลย นอกจากนี้มีหน้าที่ฝึกกองกำลังติดอาวุธให้รู้วิธีการหลบหนีและบุกดินแดนศัตรู รวมทั้งจัดกลุ่มผู้ช่วยเหลือในต่างประเทศเพื่อช่วยผู้หลบหนีที่อยู่ระหว่างเดินทางกลับประเทศ
M19 ยังจัดเตรียมสิ่งของและอุปกรณ์สำหรับหลบหนี ได้แก่ กระเป๋าเงินที่บรรจุธนบัตร 10 ปอนด์ เลื่อยตัดโลหะ และเข็มทิศอันเล็กๆ ไปกับนักบินที่ออกบินปฏิบัติการหรือหน่วยคอมมานโดที่กำลังเข้าจู่โจมเขตของศัตรู นักบินหรือคอมมานโดเหล่านี้ ยังนำแผนที่ซึ่งพิมพ์บนผ้าไหมติดตัวไปด้วย แผนที่ดังกล่าวมีความทนทานและซ่อนง่าย บริษัทโมโนโพลี และแวดดิงตัน ลิมิเต็ด ซึ่งเป็นบริษัทชื่อดังในการผลิตสำรับไพ่และเกมที่เล่นบนกระดาน (บอร์ดเกม) ทำหน้าที่ผลิตแผนที่ผ้าไหมดังกล่าวให้อังกฤษ ทั้งนี้ มันถูกคัดลอกมาจากแผนที่ที่ผลิตโดยบริษัทบาร์โทโลมิว ซึ่งได้สละลิขสิทธิ์ทั้งหมดรวมทั้งค่าลิขสิทธิ์ในช่วงสงครามชั่วคราว
แผนที่ผ้าไหมสามารถซ่อนไว้ในซองบุหรี่หรือส้นรองเท้า มันคงทนมาก แม้กระทั่งผ่านการแช่อยู่ในน้ำ แผนที่มีสเกลเล็กแต่ครอบคลุมพื้นที่เป็นบริเวณกว้าง บางผืนก็เป็นแผนที่แบบ 2 ด้าน ขอบเขตของแผนที่ค่อนข้างกว้าง ตัวอย่างเช่น ชุดที่ทำออกมาในปี 1943 สำหรับใช้ในปฏิบัติการทางทหารในยุโรป ประกอบด้วยแผนที่ 10 ชุด ซึ่งครอบคลุมพื้นที่หลากหลายของฝรั่งเศส เบลเยียม ฮอลแลนด์ เยอรมนี เชโกสโลวะเกีย โปแลนด์ ฮังการี โรมาเนีย เซอร์เบีย บัลแกเรีย สเปน สวิตเซอร์แลนด์ กรีซ แอลเบเนีย ตุรกี ครีต (เกาะในหมู่เกาะกรีซ) และโปรตุเกส แผนที่ชุดอื่นๆ ครอบคลุมถึงนอร์เวย์ อิตาลี ซีรีไนกา (ปัจจุบันคือ ส่วนหนึ่งของลิเบีย) และพื้นที่ปฏิบัติการทางทหารในเอเชียแปซิฟิก กล่าวอย่างสั้นๆ แผนที่ดังกล่าวครอบคลุมพื้นที่เกือบทุกแห่งที่มีทหารและสายลับอังกฤษอยู่
การแจกแผนที่ให้กับนักบินหรือหน่วยคอมมานโดก่อนจะปฏิบัติภารกิจก็เป็นสิ่งหนึ่ง การลักลอบนำแผนที่ไปให้เชลยสงครามก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง ในกรณีที่กาชาดสากลถูกสั่งห้ามไม่ให้นำห่อพัสดุอาหารไปส่งให้กับเชลย ก็หมายความว่าไม่สามารถจะลักลอบส่งแผนที่หรือเครื่องมือหลบหนีไปให้เชลยได้ เชลยส่วนใหญ่ต้องพึ่งพาอาหารจากกาชาดเพื่อความอยู่รอดโดยการปันส่วนอาหาร โดยเฉพาะในช่วงที่สงครามใกล้ยุติอาหารจะขาดแคลนมาก นอกจากนี้ พัสดุที่ส่งจากครอบครัวเชลยก็ไม่สามารถใช้เป็นหนทางในการลักลอบส่งเครื่องมือสำหรับหลบหนี เพราะเป็นที่ทราบกันดีว่าพัสดุเหล่านี้จะถูกตรวจค้นอย่างละเอียด
ด้วยเหตุนี้จึงมีการจัดตั้งสมาคมการกุศลปลอมๆ ขึ้นมาเพื่อส่งพัสดุประเภทเกมและเสื้อผ้าไปให้เชลย สิ่งที่ส่งไปยังรวมถึงบอร์ดเกม ซึ่งฝ่ายเยอรมนีอนุญาตด้วยเหตุผลที่ว่าเชลยอาจก่อปัญหาน้อยลงถ้าพวกเขามีอะไรทำ มักจะมีร่องรอยบอกเป็นนัยให้ทราบว่ามีแผนที่ชนิดไหนซุกซ่อนไป เพื่อที่ว่าแผนที่นั้นจะส่งถึงมือเชลยได้ถูกตัว ตัวอย่างเช่น ในกระดานเกมโมโนโพลีจะมีเครื่องหมายมหัพภาค (ฟุลสต๊อป) อยู่ด้านหลังชื่อสถานที่บนกระดานเกม ชื่อสถานที่ก็อย่าง เช่น เมย์แฟร์ แมรี่เลโบน และอื่นๆ
เชลยสงครามมีองค์กรเพื่อการหลบหนีหลายองค์กร ซึ่งทำหน้าที่ผลิตเสื้อผ้าพลเรือน กระดาษสังเคราะห์ และอุปกรณ์อื่นๆ สำหรับการหลบหนี ทั้งนี้ แผนที่ที่พิมพ์ใช้ แผนที่ผ้าไหมเป็นต้นฉบับแผนที่พิมพ์ซ้ำเหล่านี้วาดด้วยมือและผลิตโดยใช้เจลลี่จากห่อพัสดุของกาชาด ใช้น้ำมันดินเป็นหมึกและลูกกรงหน้าต่างเป็นลูกกลิ้ง
เราไม่ทราบว่ามีแผนที่มากแค่ไหนที่สามารถลักลอบนำเข้าไปในค่ายเชลยได้สำเร็จ แต่เราทราบว่าทหารของอังกฤษ เครือจักรภพ และอเมริกากว่า 33,000 นาย สามารถเดินทางจากดินแดนของฝ่ายศัตรูเข้าไปถึงแนวของฝ่ายสัมพันธมิตร ถ้าไม่ใช่ในฐานะของผู้หลบหนีก็ในฐานะผู้หลบเลี่ยง (ผู้ที่ไม่เคยถูกจับได้ในครั้งแรก)
เผยแพร่ในระบบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 15 กรกฎาคม 2565
