| เผยแพร่ |
|---|
ยืนยันอีกครั้งว่านี่ไม่ใช่ข่าวขายหัว ที่มาของรถสามล้อบ้านเราที่นายเลื่อน พงษ์โสภณ ประดิษฐ์คิดค้นขึ้นนั้นได้แนวคิดมาจากเมืองไมอามี่ ประเทศสหรัฐอเมริกาจริงๆ รถสามล้อที่ว่านั้นไม่ใช่สามล้อติดเครื่องยนต์ หรือ “ตุ๊กตุ๊ก” ที่เห็นกันอยู่ในปัจจุบัน แต่เป็น “สามล้อถีบ” ที่ต้องอาศัยแรงงานเท้าของผู้ขับขี่ล้วนๆ
ลำดับแรกเรามารู้จักผู้ประดิษฐ์กันก่อน นายเลื่อน พงษ์โสภณ (พ.ศ. 2441-2519) เป็นบุตรของขุนเชี่ยวหัสดิน (เถา) กับนางแฉ่ง เจ้าของกิจการโรงเลื่อย, ร้านขายเครื่องเรือน และเครื่องประดับบ้าน ขณะที่นายเลื่อนใกล้สำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยทหารบกเกิดสงครามโลกครั้งที่ 1 ขึ้นทางยุโรป นายเลื่อนได้สมัครเป็นทหารอาสาไปรบที่ฝรั่งเศส ซึ่งทำให้มีโอกาสเรียนวิชาเครื่องยนต์
ประสบการณ์และความรู้ที่ได้จากการไปร่วมรบครั้งนั้น และการไปศึกษาการบินที่สหรัฐอเมริกาในภายหลัง ประกอบกับนิสัยของนายเลื่อนเองที่เป็นคนหัวก้าวหน้า กล้าคิดกล้าทำ และเป็นนักสู้ที่ไม่ยอมแพ้อะไรง่ายๆ นายเลื่อนจึงเป็นผู้ “ริเริ่ม” สิ่งประดิษฐ์, กิจการ ฯลฯ หลายอย่างที่ยังไม่เคยมีมาก่อนขึ้นในเมืองไทย เช่น โรงเรียนสอนวิชาเครื่องยนต์, สามล้อ ฯลฯ
สำหรับการคิดประดิษฐ์ “สามล้อ” นั้น ประมาณ พ.ศ. 2475 นายเลื่อนทำงานอยู่ที่บริษัท เดินอากาศไทย ที่นครราชสีมาได้เห็นคนลากรถบรรทุกเป็นการใช้แรงงานคนที่น่าสังเวช จึงคิดว่าควรทำให้เกิดความสะดวกขึ้นได้อย่างไร แต่จะให้ติดเครื่องยนต์ในเวลานั้นคงเป็นเรื่องยาก แนวคิดเริมต้นนั้นสามล้อถีบนี้ ศ.แถบ นีละนิธิ กล่าวว่านายเลื่อนบอกท่านว่า “คิดมาจากรถสามล้อที่ใช้ในเมืองไมอามี่ ในสหรัฐอเมริกาสมัยนั้น”
แม้จะคิดได้ แต่กว่าจะจดทะเบียนเพื่อใช้งานจริงได้ก็ไม่ใช่ง่าย
เริ่มแรกนั้นนายเลื่อนออกแบบทำเป็น “รถข้างหน้า 2 ล้อ พ่วงท้าย 2 ล้อ แบบอินโดนีเซีย” แต่ไม่ได้รับอนุญาตให้จดทะเบียน จึงแก้เป็น “ข้างหน้า 2 ล้อ ข้างหลังล้อเดียว” ก็ยังไม่ผ่าน
ครั้งสุดท้ายก็แก้เป็น “ข้างหน้าล้อเดียว ข้างหลัง 2 ล้อ” เจ้าหน้าที่ให้ไปขอกับหลวงอดุลเดชจรัส อธิบดีกรมตำรวจ นายเลื่อนนำรถสามล้อไปสาธิตให้หลวงอดุลยฯ นั่งจากระทรวงถึงเสาชิงช้า (ไป-กลับ) ซึ่งก็ได้อนุญาตให้จดทะเบียน
การจดทะเบียนว่ายากแล้ว การทำตลาดยิ่งยากกว่า
เมื่อรถสามล้อจดทะเบียนได้ นายเลื่อนก็กลับไปโคราช นำรถสามล้อรุ่นแรก 3 คันที่จดทะเบียนให้คนเช่า แต่ไม่มีใครเช่า นายเลื่อนลางานมาถีบรถสามล้อโชว์ และเชิญชวนให้คนที่ผ่านไปมาทดลองนั่ง แต่ก็ไม่มีใครกล้านั่ง สุดท้ายนายเลื่อนจึงจ้างเด็กที่วิ่งตามดูอยู่นั้นนั่งรถสามล้อ เพื่อสร้างความมั่นใจให้แก่ผู้คน ซึ่งก็นับว่าได้ผลเริ่มมีคนมาเช่ารถสามล้อถีบ
ในฐานะผู้คิดค้นประดิษฐกรรม นายเลื่อนคงจะร่ำรวยจากกิจการสามล้อถีบเป็นแน่ แต่ความจริงคือ บรรดาคนเช่าหัวใสเอาสามล้อต้นแบบของนายเลื่อนไปก๊อปปี้ผลิต จนกระทั่งในกรุงเทพฯ ก็ยังมีสามล้อเกลื่อนเมือง
ข้อมูลจาก :
อเนก นาวิกมูล, พ่อค้าไทยยุค 2480 เล่ม 1, สำนักพิมพ์แสงดาว พิมพ์ครั้งแรก 2557
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 26 มีนาคม 2563
