กรมหลวงบาทบริจา อัครมเหสี ในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี เป็นหญิงจากตระกูลใด?

พระเจ้ากรุงธนบุรี น่าจะได้เสกสมรสกับ “สอน” (พระนามกรมหลวงบาทบริจา) แล้ว ก่อนที่จะได้รับแต่งตั้งเป็นพระยาตาก ทั้งนี้เพราะอายุของกรมขุนอินทรพิทักษ์ (พระราชโอรสองค์โต) ฟ้องอยู่ อีกทั้งหลักฐานบางแห่งยังอ้างว่าได้มีพระราชโอรสมาก่อนเจ้าฟ้าจุ้ย กรมขุนอินทรพิทักษ์ด้วยซ้ำ

กรมหลวงบาทบริจา หรือที่ชาวบ้านเรียกเจ้าครอกหอกลาง เป็นหญิงจากตระกูลใดไม่ทราบได้ แต่ไม่พบหลักฐานว่าสายสัมพันธ์เป็นเครือญาติของตระกูลผู้ดีอยุธยาแต่อย่างใด

และหากนับพระเจ้าหลานเธอในรัชกาลพระเจ้ากรุงธนบุรีตามที่ปรากฏชื่อนั้นว่าเป็นญาติทางฝ่ายพระมเหสีเอกนี้ ก็ส่อให้เห็นว่ากรมหลวงบาทบริจาไม่ได้มาจากตระกูลอันใหญ่นัก เพราะพระเจ้าหลานเธอก็มีไม่กี่พระองค์

การที่พระเจ้ากรุงธนบุรีได้ทรงเสกสมรสเสียแล้วกับหญิงสามัญซึ่งมิได้มาจากตระกูลอันใหญ่ ทำให้หมดโอกาสที่จะได้เสกสมรสเข้าไปกับหญิงในตระกูลผู้ดีของอยุธยา แม้ว่าได้เลื่อนสถานภาพทางสังคมขึ้นเป็นขุนนางแล้ว และทำให้ไม่ค่อยมีญาติสนิทที่พึ่งไว้วางใจมากนักในการดำเนินการทางการเมืองในอนาคต

อ่านเพิ่มเติม :

• “ท้องกับเจ๊ก” การเมืองราชสำนักฝ่ายใน เรื่องซุบซิบเจ้าหญิงอยุธยาในพระเจ้าตากสินฯ
• สายสัมพันธ์ราชสกุลพระเจ้าตาก กับราชวงศ์จักรี

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่

หมายเหตุ: คัดเนื้อหาส่วนหนึ่งจากหนังสือ การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี โดย นิธิ เอียวศรีวงศ์ สนพ.มติชน. 2559, หน้า 95

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 4 มิถุนายน 2561