| ผู้เขียน | ปดิวลดา บวรศักดิ์ |
|---|---|
| เผยแพร่ |
การสอบเข้ารับราชการจีนหรือ “ระบบเคอจี่ว์” คนไทยหลายคนอาจจะคุ้นกับคำเรียกว่า “สอบจอหงวน” เริ่มขึ้นในราชวงศ์สุย (ค.ศ. 581-618) การสอบนี้จะคัดคนหัวกะทิเข้ามาทำงานให้บ้านเมือง ซึ่งแต่ละยุคสมัยจะเปลี่ยนแนวข้อสอบไปเพื่อให้สอดรับการความเป็นไปของประเทศในเวลานั้น
สมัยราชวงศ์สุย การสอบจะเน้นไปที่ความคิดเห็นเกี่ยวกับทฤษฎีและนโยบายในสาขาจิ้นซื่อ ก่อนจะเพิ่มการสอบบทกวีและร้อยกรองขึ้นในสมัยจักรพรรดิสุยหยังตี้ เนื่องจากพระองค์ทรงเป็นนักอักษรศาสตร์
สมัยราชวงศ์ถัง แบ่งการสอบออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ “ฉังเคอ” คือวิชาความรู้ทั่วไป มีหลายสาขาและเข้มงวดมาก และ “จื้อเคอ” คือวิชาว่าด้วยระบบต่าง ๆ
ฉังเคอ มีการสอบมากมายหลายสาขา แต่ต่อมาจะเน้นการสอบสาขาหมิงจิงและจิ้นซื่อ จากตำราสำนักหรูเป็นหลัก หมิงจิงคือการสอบเหตุการณ์และสถานการณ์ปัจจุบัน รวมไปถึงคัมภีร์จิงอี้ ซึ่งเป็นการสอบแบบเติมคำในช่องว่าง ส่วนการสอบจิ้นซื่อเน้นเนื้อหานโยบาย เป็นการสอบแบบสอบกวีและร้อยกรอง ได้รับความนิยมมากกว่า
อย่างไรก็ตาม ในสมัยจักรพรรดิถังเสวี่ยนจงได้เปลี่ยนแปลงเนื้อหาการสอบ จิ้นซื่อให้เน้นซืออู้ ส่วนสอบหมิงจิง ให้เน้นเทียจิงและเฮยอี้
ใน ค.ศ. 634 ได้เพิ่มให้อ่านจิงสื่อ 1 บท ซึ่งสิ่งนี้เป็นจุดเริ่มต้นในการเพิ่มเนื้อหาการสอบ
ใครที่สอบทั้งหมดนี้ผ่าน ต่อมาจะต้องสอบคัดเลือกก่อนเข้ารับราชการ ด้วยการสอบความสามารถ 4 ด้าน คือ ร่างกาย ภาษา ลายมือ และเนื้อหาบทความ รวมไปถึงการสอบคุณธรรม ความสามารถ และประสิทธิภาพการทำงาน เพื่อควบคุมคุณธรรมและความสามารถของระบบการคัดเลือกข้าราชการอย่างแท้จริง
นอกจากนี้ ยังมีการสอบประเภทอื่น ๆ เช่น สาขาอู๋จี่ว์ ในสมัยจักรพรรดินีอู่เจ๋อเทียน ก็มีการจัดตั้งสอบอู๋จี่ว์ เมื่อ ค.ศ. 702 เพื่อใช้สอบทหาร ประกอบด้วยการสอบขี่ม้าและยิงธนู
การสอบจื้อเคอ ส่วนใหญ่จักรพรรดิจะเป็นผู้คุมสอบและคัดเลือกเอง
สมัยราชวงศ์ซ่งก็ไม่แตกต่างจากราชวงศ์ถังนัก แต่มีเนื้อหาที่เพิ่มขึ้นและปฏิรูประบบสอบเคอจี่ว์ เนื่องจากสมัยราชวงศ์ซ่งเป็นช่วงแห่งวิทยาการอันก้าวหน้าและเกิดการโต้แย้งของเหล่านักปรัชญา ดังนี้
1. ในสมัยถังจะจัดการสอบ 1 ครั้งต่อปี รับการสอบเข้าเพียง 70 คน ผิดกับราชวงศ์ซ่งที่สอบ 3 ปีครั้งและขยายจำนวนรับการสอบในสาขาจิ้นซื่อและหมิงจิงถึง 300-400 คน
2. ก่อนจะสอบระดับมณฑลได้ จะต้องสอบในพื้นที่บ้านตนเองก่อน
3. ก่อตั้งระบบการสอบระดับหน้าพระที่นั่งไว้อย่างมั่นคง ยกเลิกการสอบคัดเลือกของกรมพิธีการในราชวงศ์ถัง กลายเป็นแบ่ง 3 ระดับ ได้แก่ ท้องถิ่น มณฑล เมืองหลวง
- แบ่งระดับจิ้นซื่อเป็น 5 ระดับ
เข้าสู่ราชวงศ์หยวน การสอบระดับท้องถิ่นและเมืองหลวงก็เปลี่ยนไปอีกครั้ง ในการสอบรอบที่ 1 ชาวมองโกล ชาวเส่อมู่ ชาวฮั่น และชาวใต้ จะสอบคัมภีร์ต้าเสวีย หลุ่นอี่ว์ เมิ่งจื่อ จงยง เหมือนกัน แต่ชาวฮั่นและชาวใต้จะกำหนดที่ 300 ตัวอักษรขึ้นไป
รอบที่ 2 ชาวมองโกล ชาวเส่อมู่จะสอบนโยบายสถานการณ์ปัจจุบัน จำนวน 500 ตัวอักษรขึ้นไป ส่วนชาวฮั่นและชาวใต้จะสอบร้อยกรองโบราณ
รอบที่ 3 มีกำหนดแค่เพียงชาวฮั่นและชาวใต้ว่าจะต้องสอบจิงสื่อและสถานการณ์ปัจจุบัน กำหนด 1,000 ตัวอักษรขึ้นไป
ส่วนการสอบระดับหน้าจักรพรรดิ ทุกคนจะต้องสอบเหตุการณ์และสถานการณ์ปัจจุบัน แต่ชาวฮั่นและชาวใต้ กำหนด 1,000 ตัวอักษร ส่วนชาวมองโกลและชาวเส่อมู่กำหนดเพียงแค่ 500 ตัวอักษร
ราชวงศ์หมิง ช่วงนี้เป็นช่วงที่รุ่งเรืองมากของการสอบเคอจี่ว์ จักรพรรดิในสมัยนี้ใช้บทเรียนจากการล่มสลายของราชวงศ์หยวนมาปรับใช้ปกครองบ้านเมือง ยังคงใช้เนื้อหาสี่ตำราห้าคัมภีร์มาเป็นการสอบหลัก และเริ่มนำปากู่เหวิน งานประพันธ์ที่มีลักษณะเฉพาะจากการรวบรวมจุดเด่นของบทกวีโบราณมารวมเข้าด้วยกัน มาใช้ในการสอบเคอจี่ว์
นอกจากนี้ ยังมีการสอบแบบอู๋จี่ว์ในสมัยนี้ โดยรอบแรกจะต้องสอบขี่ม้า ขึ้นธนู รอบ 2 ต้องก้าวกระโดดขึ้นธนู และรอบที่ 3 จะต้องสอบนโยบาย 1 บท
ราชวงศ์ชิง การสอบระดับท้องถิ่นและเมืองหลวงจะเหมือนกับราชวงศ์หมิง แต่พอเข้ารัชสมัยจักรพรรดิซุ่นจื้อ ก็ได้กำหนดการสอบระดับท้องถิ่นและเมืองหลวงใหม่ คือ รอบที่ 1 สอบเนื้อหาสี่ตำรา 3 หัวข้อ เนื้อหาห้าคัมภีร์ 4 หัวข้อ รวมถึงปากู่เหวิน รอบที่ 2 ทฤษฎี 1 บท ส่วนรอบที่ 3 สอบเหตุการณ์ปัจจุบัน 5 บท
ทว่าการใช้ปากู่เหวินยกเลิกไปในสมัยจักรพรรดิคังซี เนื่องจากมองว่าไม่มีประโยชน์ แต่ก็กลับมาอีกครั้งในสมัยจักรพรรดิยงเจิ้ง แต่ต้องเป็นปากู่เหวินที่มีมาตรฐานและความพร้อมที่ดี
การสอบเข้ารับราชการในสมัยราชวงศ์ชิงเปลี่ยนแปลงอีกครั้งเมื่อเข้าสู่สมัยจักรพรรดิกวงซวี่ มีการสอบสาขาเศรษฐกิจเพิ่มเข้ามา แบ่งเป็น 3 รอบ มีเนื้อหาทั้งทฤษฎีและนโยบาย
อย่างไรก็ตาม การสอบเข้ารับราชการของจีนเช่นนี้ก็ถูกยกเลิกไปในรัชสมัยจักรพรรดิกวงซวี่ ค.ศ. 1905 เนื่องจากประเทศจีนต้องการปรับตนเองให้เข้าสู่สมัยใหม่ เป็นอันปิดตำนานการสอบอันหฤโหดที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน
อ่านเพิ่มเติม :
- “ระบบเคอจี่ว์” คำเรียกการสอบเข้ารับราชการจีน ที่ไม่ใช่ “จอหงวน”
- พ่อค้าจีน-ชาวจีนในทัศนะสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงฯ แง่มุม “ความอันตราย-ความเป็นอื่น”?
- หลี่ว์เหมิงเจิ้ง ไอดอลของท่านเปา “ไหว้ตรุษจีน” ยังไงถึงได้เป็นจอหงวน
อ้างอิง :
ภาสินี ศรีสุนทรพินิต. การยกเลิกระบบการสอบเข้ารับราชการในสมัยราชวงศ์ชิง. [ม.ป.ท.]:มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2561. สืบค้นเมื่อวันที่ 18 มีนาคม 2568. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:165660.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 20 มีนาคม 2568
