| ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
|---|---|
| เผยแพร่ |
ย้อนดูเจ้านายที่ทรงถูกสำเร็จโทษ 28 พระองค์สำคัญ ในยุคกรุงศรีอยุธยา และกรุงรัตนโกสินทร์
การผลัดเปลี่ยนแผ่นดินแต่ละรัชกาลในอดีตมีทั้งแบบสงบราบรื่นด้วยการสืบราชสมบัติอันปราศจากการเสียเลือดเนื้อ และแบบแก่งแย่งราชบัลลังก์ ที่บางครั้งรุนแรงถึงขั้นเป็นสงครามกลางเมือง
ในสมัยกรุงศรีอยุธยามีการผลัดแผ่นดิน 33 ครั้ง เกิดกรณีการแก่งแย่งราชบัลลังก์ เช่น สมเด็จพระราเมศวร ทรงสำเร็จโทษสมเด็จพระเจ้าทองลัน, สมเด็จพระไชยราชาธิราช ทรงสำเร็จโทษสมเด็จพระรัษฎาธิราช, สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ทรงสำเร็จโทษสมเด็จพระอาทิตยวงศ์ ซึ่งเป็นการสำเร็จโทษพระมหากษัตริย์ที่ยังทรงพระเยาว์ ฐานอำนาจ และขุมกำลังทางทหารไม่อาจต่อกรกับผู้ช่วงชิงที่ทรงอำนาจและเชี่ยวชาญการเมืองมากกว่า
แต่กรณีการแก่งแย่งราชบัลลังก์ที่ทั้งสองฝ่ายต่างไม่ยอมอ่อนข้อ จนนำไปสู่สงครามกลางเมืองขนาดย่อมในพระนคร จนทำให้มีคนล้มตายเป็นอันมาก ก็คือกรณีของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช กับสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา กรณีของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ กับเจ้าฟ้าอภัย และเจ้าฟ้าปรเมศร์ เป็นต้น
สำหรับเจ้านายที่ทรงถูกสำเร็จโทษ 28 พระองค์สำคัญ ในยุคกรุงศรีอยุธยา และกรุงรัตนโกสินทร์ มีดังนี้
สมเด็จพระเจ้าทองลัน พระราชโอรสในสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 (ขุนหลวงพะงั่ว) – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระราเมศวร
สมเด็จพระรัษฎาธิราช พระราชโอรสในสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 4 (หน่อพุทธางกูร) – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระไชยราชาธิราช
สมเด็จพระยอดฟ้า พระราชโอรสในสมเด็จพระไชยราชาธิราช – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ ขุนวรวงศาธิราช และแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์
ขุนวรวงศาธิราช และแม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์ – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระมหาจักรพรรดิ
สมเด็จพระศรีเสาวภาคย์ พระราชโอรสในสมเด็จพระเอกาทศรถ – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม
พระพันปีศรีศิลป์ พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม และพระอนุชาในสมเด็จพระเชษฐาธิราช – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเชษฐาธิราช
สมเด็จพระเชษฐาธิราช และสมเด็จพระอาทิตยวงศ์ พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง
สมเด็จเจ้าฟ้าไชย พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช และสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา
สมเด็จพระศรีสุธรรมราชา พระอนุชาในสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
พระไตรภูวนาทิตยวงศ์ และพระองค์ทอง พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช
เจ้าฟ้าอภัยทศ พระราชโอรสในสมเด็จพระนารายณ์มหาราช – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี (พระเจ้าเสือ)
เจ้าพระขวัญ พระราชโอรสในสมเด็จพระเพทราชา – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าสุริเยนทราธิบดี (พระเจ้าเสือ)
พระองค์เจ้าดำ พระราชโอรสในสมเด็จพระเพทราชา – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ
เจ้าฟ้าอภัย และเจ้าฟ้าปรเมศร์ พระราชโอรสในสมเด็จพระที่นั่งท้ายสระ – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
เจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ (เจ้าฟ้ากุ้ง) พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ เดิมต้องโทษประหารด้วยท่อนจันทน์ แต่ลดเหลือโทษโบย 180 ที จนสิ้นพระชนม์
กรมหมื่นจิตรสุนทร, กรมหมื่นสุนทรเทพ และกรมหมื่นเสพภักดี พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้าอุทุมพร
กรมหมื่นเทพพิพิธ พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี
สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ รัชกาลที่ 1
พระองค์เจ้าลำดวน และพระองค์เจ้าอินทปัต พระราชโอรสในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กรมพระราชวังบวรสถานมงคล – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ รัชกาลที่ 1
กรมขุนกษัตรานุชิต (เจ้าฟ้าเหม็น) พระราชโอรสในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ รัชกาลที่ 3
กรมหลวงรักษ์รณเรศ (หม่อมไกรสร) พระราชโอรสในรัชกาลที่ 1 – ผู้สั่งสำเร็จโทษคือ รัชกาลที่ 3
เจ้านายที่ทรงถูกสำเร็จโทษทั้ง 28 พระองค์นี้ นับเป็นกรณีใหญ่ทางการเมืองแห่งยุคสมัย ยังมีเจ้านายอีกหลายพระองค์ที่ทรงถูกสำเร็จโทษด้วยการประหารตัดพระเศียร และทุบด้วยท่อนจันทน์
อ่านเพิ่มเติม :
- ดูวิธีสำเร็จโทษเจ้านาย ไม่ได้มีแค่ใช้ท่อนจันทน์ มี “ใส่หลุมอดอาหาร” และ “วิธีพิสดาร”
- เจ้านาย 2 องค์สุดท้าย ที่ถูก “สำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์” คือใคร เกิดขึ้นในรัชกาลใด?
อ้างอิง :
“การสืบราชสมบัติและการปราบดาภิเษก : ตลุยเลือดขึ้นบัลลังก์” ใน, ศิลปวัฒนธรรม. ปีที่ 24 : ฉบับที่ 9. (กรกฎาคม, 2546)
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 6 มีนาคม 2568
