| ผู้เขียน | วิภา จิรภาไพศาล |
|---|---|
| เผยแพร่ |
“กระทรวงพาณิชย์” เดิมชื่อ “กระทรวงเศรษฐการ” ตั้งขึ้นช่วงปลายรัชกาลที่ 6 โดยเกิดจากการประชุมเสนาบดี เมื่อวันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ซึ่งเรื่องที่จะหารือในที่ประชุมครั้งนั้น นอกจากการจัดวางระเบียบการถวายพระเพลิงพระบรมศพรัชกาลที่ 5 แล้ว ก็มีเรื่องการคลัง ซึ่งเป็นเหตุให้กรมพระจันทบุรีนฤนาถ น้อยพระทัย
กรมพระจันทบุรีนฤนาถ กับกรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ
ประเด็นหลังนี้ หนังสือ “ประวัติต้นรัชกาลที่ 6” บันทึกไว้ว่า
“น้องชายเล็ก [สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ] เปนผู้ขอให้ฉัน [รัชกาลที่ 6] เปิดขึ้น, เพื่อเธอจะได้มีโอกาสแสดงความเห็น”
การประชุมเสนาบดีครั้งนั้น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ทรง “เล่นงาน” กระทรวงพระคลังมหาสมบัติเป็นหลักในประเด็นต่างๆ ดังนี้
- ไม่มีอุบายการเงินเลย
- มุ่งแต่คิดอยู่แต่การทําบัญชีให้รายจ่ายพอดีกับรายรับเพียงอย่างเดียว
- เมื่อใดมีรายรับน้อย ก็คอยแต่จะลดรายจ่ายลงไปให้น้อยไปตามส่วน
ฯลฯ
ขณะเดียวกัน สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ก็ทรงเสนอแนะการทำงานของกระทรวงพระคลังมหาสมบัติว่า
“…อย่างดีก็มีแต่เสมอตัวไม่มีทางได้กำไรเลย การบ้านเมืองที่จะให้ดำเนินไปโดยรวดเร็วก็ต้องยอมเสียเงินลงทุน ถ้าแม้จะนั่งแต่คอยรักษาให้เสมออยู่เท่านั้น ก็เสมอกับถอยหลัง…บัดนี้ถึงเวลาที่จะต้องรีบคิดให้มีอุบายการคลัง จึงจะสามารถประทังความยุ่งและเสียหายแห่งพณิชการ…”
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ทรงตอบว่า ในเวลานั้นกระทรวงยังไม่มีอุบายการคลัง เนื่องจากยังขาดความรู้ในเรื่อง “สแตติสติค” (statistic) หรือ “สถิติพยากรณ์” หรือข้อมูลรายละเอียดการหมุนเวียนของทรัพย์ต่างๆ
เพราะฉะนั้น การจะคิดวางอุบายการคลังจึงไม่อาจเกิดขึ้นได้ อย่างไรก็ดี ทรงเห็นพ้องกับกรมหลวงพิษณุโลกประชานาถว่า จำเป็นต้องคิดให้มี “สแตติสติค” ขึ้นโดยเร็ว
ประวัติต้นรัชกาลที่ 6 ยังบันทึกว่า “นี่เป็นมูลเหตุแห่งการตั้งกรมพาณิชย์ และสถิติพยากรณ์ขึ้นในกระทรวงพระคลัง และซึ่งภายหลังจึงได้ออกขึ้นเป็นสภาเผยแผ่พาณิชย์ และเป็นกระทรวงพาณิชย์เป็นที่สุด แต่ขออย่าเข้าใจว่ากิจการเหล่านี้ได้เริ่มจัดการทันที ต่อมาอีกนาน…”
ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นในบรรยากาศที่ค่อนข้างตึงเครียด ทำเอาเสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติน้อยพระทัยถึงขั้นจะทูลลาออก เพราะทรงฉุนว่าเล่นงานท่านในที่ประชุม
อ่านเพิ่มเติม :
อ้างอิง :
ราม วชิราวุธ. ประวัติต้นรัชกาลที่ 6, สำนักพิมพ์มติชน พฤศจิกายน 2545.
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 8 สิงหาคม 2567
