“Polka Dots” ลายที่คนมองว่าเลวร้ายสู่การกลายเป็นลายไอคอนิกสุดฮิต

ผู้หญิงสวมชุดลายโพลกา ดอท Polka Dots — ผู้หญิงสวมชุดลายโพลกา ดอท (ภาพจาก : wikicommon)

ผู้เขียน	ปดิวลดา บวรศักดิ์
เผยแพร่	วันอังคารที่ 29 เมษายน พ.ศ.2568

“Polka Dots” ลายไอคอนิกสุดฮิตเคยเป็นสิ่งที่คนมองว่า “เลวร้าย”

“แฟชั่นมักจะวนกลับมาอยู่เสมอ” หรือ “แฟชั่นไม่มีวันตาย” เป็นอีกหนึ่งวลีฮิตที่ได้ยินกันทั่วไป แฟชั่นที่เคยโด่งดังในช่วงหนึ่งแม้จะโรยราหายไปตามกาลเวลา แต่เชื่อเถอะว่าอาจจะมีสักวันหนึ่งที่มันกลับมาฮิตติดเทรนด์อีกครั้งจนต้องหยิบมันมาใส่อีกหน

ถ้าให้นึกถึงช่วงนี้ ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าสาวไทยจำนวนไม่น้อยต่างหยิบเสื้อผ้า-เครื่องประดับ “ลายจุด” หรือ “Polka Dots” กลับมาให้สังคมได้ยลโฉมอีกครั้ง

ลายจุด กำเนิดขึ้นมาตั้งแต่ยุคกลาง แต่ขณะนั้นไม่ได้นำมาประดับตกแต่งเสื้อผ้าของใช้เครื่องประดับอย่างแพร่หลาย เพราะมีความเชื่อว่าลายจุดเป็นสัญลักษณ์แห่งลางร้าย มีรูปร่างคล้ายกับตุ่มที่เกิดจาก 2 โรคอันตราย นั่นคือกาฬโรคและไข้ทรพิษ

กระทั่งเกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรมในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 18 มีเทคโนโลยีใหม่ ๆ เกิดขึ้นมาเพื่อทุ่นแรงมนุษย์ หนึ่งในนั้นก็คือจักรเย็บผ้า จึงทำให้ลายจุดกลับมาเฉิดฉาย จากที่มีความเชื่อว่าลายจุดเชื่อมโยงกับตุ่มแผลที่เว้นห่างไม่เท่ากันของโรคร้ายในอดีต

แรงงานอังกฤษในหมืองเหล็กและถ่านหิน ช่วงปี 1855 – 1860 ในยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม, วาดโดย William Bell Scott (ภาพจาก Wikimedia Commons)

แต่เมื่อเครื่องจักรสามารถรังสรรค์ผ้าลายจุดที่มีขนาดเท่ากัน ทั้งยังห่างกันแบบสมมาตรได้ จึงทำให้ความเชื่อเดิมค่อย ๆ หายไป

กลายเป็นลายจุดที่มีขนาดเท่ากันและห่างกันแบบพอดิบพอดีนั้นเป็นที่นิยมขึ้นมา

ลายจุดเริ่มได้รับความนิยมในช่วงหลังปฏิวัติอุตสาหกรรม พร้อมกันนั้นในทศวรรษที่ 1840 หรือค่อนกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 มีการเต้นรำที่เรียกว่า “โพลกา” ฮิตในสังคมอยู่เช่นกัน มันเป็นการเต้นรำที่มีรูปแบบเป็นวงกลม ซึ่งเชื่อมโยงกับลายรูปร่างดังกล่าว

ผู้คนจึงหันมาเรียกพวกลายวงกลมที่มีขนาดและความห่างเท่ากันว่า “โพลกา ดอท” เกิดการเอาลายวงกลมลักษณะนี้ไปใส่ในสิ่งต่าง ๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นเสื้อผ้า เครื่องประดับ รวมไปถึง “พุดดิ้ง” สะท้อนถึงความดังที่ฉุดไม่อยู่ของทั้งสองสิ่ง

ความนิยมของโพลกา ดอท เพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะในช่วงทศวรรษ 1920 หลังจากการ์ตูนชื่อดังอย่างมิกกี้ เมาส์ ก็ให้มินนี่ เมาส์ สวมชุดลายจุด และลากยาวมาถึงช่วงทศวรรษที่ 1930 (ช่วงนี้ก็เริ่มมีแบรนด์เสื้อผ้าดัง ๆ ใช้โพลกา ดอท กันแล้ว)

ก่อนจะห่างหายไปบ้างในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 (ค.ศ. 1939-1945) เนื่องจากผ้าที่มีลวดลายถือเป็นสินค้าฟุ่มเฟือย

Marilyn Monroe (in polka dot dress), 1955-1956 (ภาพจาก : Sam Shaw)

แต่เมื่อสงครามสิ้นสุดลงแล้ว ในช่วงทศวรรษ 1950 โพลกา ดอทก็กลับมาทวงบัลลังก์อีกครั้ง และเรียกได้ว่าเป็น “ทศวรรษอันยิ่งใหญ่ที่สุด” ของเจ้าลายจุด ไม่ว่าจะเป็นดาราหนังชื่อดัง ผู้หญิงธรรมดาทั่วไป หรือใครต่อใครต่างก็สวมเสื้อผ้าหรือเครื่องแต่งกายที่มีลายจุดกันทั้งนั้น

รวมถึงนักออกแบบแฟชั่นระดับไฮเอนด์ก็นำเจ้าลายจุดนี้มารังสรรค์เป็นผลงานและออกขาย เช่น คริสเตียน ดิออร์ (Christian Dior), ปีแยร์ บาลแม็ง (Pierre Balmain) และฌัก ฟาธ (Jacques Fath)

เดรสเปอร์โตริโกสีดำกับโพลกา ดอท (Polka Dots) ขาว จาก DIOR Haute Couture Fall-Winter collection 1954-1955 (ภาพจาก : Dior)

ด้วยความสวยงามของแพทเทิร์นจึงไม่ใช่เรื่องแปลกเลยที่โพลกา ดอท จะครองใจสาว ๆ

ทั้งในช่วงนี้ก็เป็นจุดกำเนิดของการรังสรรค์งานลายจุดของ “ยาโยอิ คุซามะ” ศิลปินชาวญี่ปุ่นผู้โด่งดังมาจากสิ่งที่เรียกว่า “ลายจุด” อีกด้วย

ขณะเดียวกัน ถ้ามองในบริบทของประวัติศาสตร์ก็จะเข้าใจมากขึ้นว่าทำไม โพลกา ดอท ถึงได้รับความนิยมอย่างมาก เพราะในช่วงทศวรรษ 1950 เป็นยุคแห่ง “American Dream” หรือยุคเบ่งบานของอเมริกา หลังจบสงครามโลกครั้งที่ 2 ทุกคนต่างโหยหาความสนุก ซึ่งในทางทฤษฎีแล้วเจ้าลายจุดนี้ก็มีนัยถึงความสนุกสนาน ร่าเริง ความเป็นเด็ก และบริสุทธิ์อยู่

ผ่านเข้าสู่ทศวรรษต่อ ๆ มา “โพลกา ดอท” ก็ยังคงได้รับความนิยมและวนเวียนอยู่ในตลาดแฟชั่นอยู่เสมอ จะเห็นว่าปัจจุบันก็ยังคงมีบุคคลสำคัญหลายคนเลือกใส่ชุดลายจุดออกงาน รวมถึงตัวเราเองที่ถ้านึกไม่ออกว่าจะใส่อะไรหรือลองค้นดูในตู้เสื้อผ้า เชื่อว่าผู้หญิงหลายคนก็น่าจะต้องมีเสื้อลายโพลกา ดอท อยู่ในครอบครองอย่างแน่นอน

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่