ผู้เขียน | กมลวรรณ ยุทธศิลป์ |
---|---|
เผยแพร่ |
“พระพุทธไสยาสน์” หนึ่งในพระพุทธรูปปางปรินิพพานที่งดงามและเป็นเอกลักษณ์ที่สุดในประเทศไทย เนื่องจากเป็นพุทธศิลป์ประยุกต์แบบกรีก ประดิษฐาน ณ อาคารไชยันต์ ชั้น 6 โรงเรียนวัดราชาธิวาส ตั้งอยู่บริเวณใกล้กับวัดราชาธิวาสวิหาร (เดิมชื่อวัดสมอราย) ถนนสามเสน ซอย 9 แขวงวชิรพยาบาล เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร

จุดกำเนิด โรงเรียนวัดราชาธิวาส
สืบเนื่องจากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย (พระองค์เจ้าไชยันต์มงคล) พระราชโอรสองค์ที่ 76 ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาห่วง เสกสมรสกับหม่อมเจ้าหญิงสุภางค์พักตร์ พระธิดาองค์ใหญ่ของกรมหมื่นจรัสพรปฏิภาณ พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ประสูติแต่หม่อมเจ้าหญิงโถมนา
ท่านหญิงทรงสนพระทัยในด้านการศึกษาเป็นอย่างมาก และทรงปฏิบัติตามพระประสงค์ของพระองค์ชาย ที่ได้ทรงอุทิศทุนทรัพย์ส่วนหนึ่งไว้ให้สร้างโรงเรียนวัดราชาธิวาส แต่พระองค์ทรงสิ้นพระชนม์เสียก่อน
ต่อมา สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ หรือ “สมเด็จครู” ได้ใช้ทุนทรัพย์มรดกสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย สร้างตึกไชยันต์ โรงเรียนวัดราชาธิวาส เมื่อ พ.ศ. 2462 และสร้างพระพุทธไสยาสน์ ซึ่งเดิมเรียกว่า พระพุทธรูปปางปรินิพพาน เพื่ออุทิศพระกุศลแด่กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย ผู้ทรงอุทิศทุนทรัพย์ในการสร้างโรงเรียนนี้
พระพุทธรูปองค์นี้ สร้างเป็นพระประจำวันอังคาร ซึ่งเป็นวันประสูติของพระองค์ชาย โดยมี “สมเด็จครู” เป็นผู้ทรงออกแบบ อีกทั้งมีพระเทพ รจนา (สิน) เป็นผู้ปั้นและหล่อ
พระพุทธไสยาสน์ โรงเรียนวัดราชาธิวาส พุทธศิลป์ประยุกต์แบบกรีก

ปกติแล้ว พระพุทธรูปในไทยมักจะเน้นความสมบูรณ์แบบแทนองค์พระพุทธเจ้าผ่านลักษณะต่าง ๆ แต่พระพุทธไสยาสน์องค์นี้กลับแตกต่างออกไป โดยแสดงความเป็นมนุษย์มากขึ้นแบบศิลปะกรีก อย่างจีวรที่ดูพลิ้วไหว พระเนตรหลับตาพริ้ม และการวางพระบาทที่เหมือนการนอนหลับของคนทั่วไป ทำให้มีความงดงามและมีชีวิตชีวามากขึ้น
พระพุทธไสยาสน์แห่งโรงเรียนวัดราชาธิวาสจึงได้รับการยกย่องจากกรมศิลปากรว่า เป็นหนึ่งในพระพุทธรูปปางปรินิพพานที่งดงามที่สุดในไทย เนื่องจากมีความกลมกลืนทางศิลปะแบบตะวันออกและตะวันตกได้อย่างลงตัว ทั้งในแง่ของความสมจริงและความสงบที่สะท้อนออกมา
ทั้งกรมศิลปากรยังได้ประกาศขึ้นทะเบียนพระพุทธรูปปางไสยาสน์เป็นโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุสำคัญของชาติ เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2530 อีกด้วย
นอกจากนี้ ยังมีการบรรจุพระสรีรางคารพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย และพระเชษฐภคินี พระขนิษฐาร่วมพระมารดา ที่ฐานพระพระพุทธไสยาสน์ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่โรงเรียนวัดราชาธิวาสมาจวบจนปัจจุบัน
อ่านเพิ่มเติม :
- พระพุทธเสรฏฐมุนี หล่อจากกลักฝิ่น และนัยจากพระพุทธรูปที่ประกอบขึ้นจากสิ่งเสพติด
- “พระพุทธรูปทรงเครื่อง” จากลพบุรี มรดกไทยในต่างแดน ที่พิพิธภัณฑ์ในสหรัฐฯ
- ตามรอย “พระพุทธสิหิงค์” พระพุทธรูปสำคัญของไทยทั้ง 3 องค์ กับพุทธศิลป์ 3 แบบ
สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 22 มกราคม 2568