ผู้เขียน | กองบรรณาธิการศิลปวัฒนธรรม |
---|---|
เผยแพร่ |
ปรสิต (Parasite) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า “พยาธิ” คือสิ่งมีชีวิตซึ่งมีความจำเป็นต้องอาศัยพักพิงและได้รับอาหารจากสิ่งชีวิตอื่น (host) ที่อาจจะเป็น คน, สัตว์ หรือพืช เพื่อการดำรงชีวิต [host ในบทความนี้ ขออธิบายเฉพาะคนเท่านั้น]
ส่วนคนเรานั้นไม่จำเป็นต้องพึ่งพาปรสิตเลย หรือได้ประโยชน์ใดๆ จากปรสิตเลย แต่กลับต้องเสียประโยชน์เป็นที่พักอาศัย, เป็นแหล่งอาหารของปรสิต
ปรสิตเดินทางเข้าสู่ร่างกายของคนได้อย่างไร
การเดินทางเข้าสู่ร่างกายคนของปรสิตมีหลายช่องทางด้วยกัน ตัวอย่างเช่น ทางปาก เมื่อเรากินอาหาร, ใช้ช้อน จาน ชาม, มือ ฯลฯ ที่มีปรสิตอยู่เข้าไป ทำให้เกิดโรคต่างๆ เช่น โรคพยาธิใบไม้ในตับ, โรคพยาธิไส้เดือน ฯลฯ ทางผิวหนัง ปรสิตจะไชผิวหนังเข้าสู่อวัยวะภายใน ทำให้เกิดโรคพยาธิปากขอ, โรคพยาธิใบไม้เลือด ทางรก โดยการติดต่อจากแม่สู่ลูก ทำให้เกิดโรคมาลาเรีย เป็นต้น
เมื่อเข้ามาแล้วปรสิตอาศัยอยู่ที่ส่วนใดของร่างกายบ้าง พอจะจำแนกได้ดังนี้
1. ตามผิวภายนอกของร่างกาย ได้แก่ ผม, ขน, ผิว เช่น เหาที่อาศัญอยู่ที่เส้นผมบนศรีษะ, ตัวเรือดที่อาศัยอยู่ที่ผิวหนัง
2. ในอวัยวะต่างๆ ของคนเรา ไม่ว่าจะเป็น ปอด, ลำไส้, ตับ, สมอง ฯลฯ ได้แก่ พยาธิชนิดต่างๆ ปรสิตเหล่านี้จำเป็นต้องอาศัยอยู่กับคนตลอดเวลา ไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่เป็นอิสระได้ เช่น พยาธิปากขอ, พยาธิตืด, พยาธิใบไม้ ซึ่งพยาธิบางชนิด สามารถอาศัยอยู่ในร่างกายมนุษย์ได้นานเป็นปีๆ อย่างเช่น พยาธิตัวจี๊ด
ส่วนอันตรายที่เกิดขึ้นนั้นจากปรสิตจะรุนแรงเพียงใดขึ้นอยู่กับหลายปัจจัยคือ
ชนิดของปรสิต บางชนิดทำให้เกิดโรค บางชนิดไม่ทำให้เกิดโรค (เช่น พยาธิโปรโตซัวบางชนิด ไม่ก่อให้เกิดโรค แต่สามารถปรับตัวและก่อให้เกิดโรคได้ โดยเฉพาะกับผู้ป่วยที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือเจ็บป่วยเรื้อรัง)
ขนาดของปรสิต ปรสิตที่มีขนาดใหญ่ทำให้เกิดอันตรายได้มากกว่าขนาดเล็ก
จำนวนของปรสิต ถ้ามีมากอันตรายก็จะมาขึ้นตาม
อวัยวะที่ปรสิตไปอาศัย ถ้าเป็นอวัยวะสำคัญ เช่น หัวใจ หรือสมอง ก็จะมีอันตรายมากขึ้น
และภูมิคุ้มกันของร่างกาย ส่วนใหญ่คนเราจะมีภูมิคุ้มกันต่อปรสิตที่เข้าสู่ร่างกายที่ช่วยลดความรุนแรงของโรค และทำลายปรสิตนั้นได้
อย่างไรก็ตาม เราสามารถป้องกันปรสิตได้ ด้วยการให้สุขศึกษาและความรู้เกี่ยวกับปรสิต, ดื่มน้ำสะอาดและกินอาหารปรุงสุก, ขับถ่ายในสุขาที่ถูกสุขลักษณะ, ทำลายแมลงนำโรคต่างๆ ฯลฯ
ข้อมูลจาก :
แพทย์หญิงประภาศรี จงสุขสันติกุล และคณะ บรรณาธิการ. ปรสิต หนอนพยาธิทางการแพทย์ ทฤษฎีและปฏิบัติการ, กองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรคติดต่อ กระทรวงสาธารณสุข, พ.ศ. 2545
เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 28 ธันวาคม 2563