“พระร่วง” ราชวงศ์แห่งสุโขทัย ทำไมถึงใช้คำว่า “ร่วง” ?

พ่อขุนรามคำแหง เมืองแพรก ราชวงศ์พระร่วง
พระบรมราชานุสาวรีย์พ่อขุนรามคำแหงมหาราช (ภาพจาก Cloudcolors / Wikimedia commons สิทธิ์การใช้งาน Attribution-Share Alike 3.0 Unported)

พระร่วง เป็นราชวงศ์แห่งสุโขทัย ที่มีปฐมกษัตริย์คือพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ถือได้ว่าเป็นอีกหนึ่งราชวงศ์ที่ครองราชย์อย่างยาวนาน

พ่อขุนรามคำแหง
พ่อขุนรามคำแหง (ภาพจาก Matichonweekly)

แต่ถ้าดูจากชื่อราชวงศ์เทียบกับภาษาในยุคปัจจุบัน จะพบคำว่า “ร่วง” ซึ่งผู้คนส่วนใหญ่มักใช้กับสิ่งที่ลดต่ำลง อันเป็นความหมายที่ไม่ค่อยดีนัก 

แล้วเหตุใดราชวงศ์นี้จึงมีคำว่าร่วง

หนังสือความรู้รอบตัว โดย กมล มลิทอง อธิบายเรื่องนี้ไว้ในตอนความรู้สำคัญทั่วไปว่า เหตุที่ได้ชื่อว่าพระร่วง ไม่ได้มาจากคำว่าร่วงหล่นแต่อย่างใด ทว่าหมายถึงความเจริญรุ่งเรืองหรือแรกขึ้น (ซึ่งถ้าอ้างอิงจากพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 จะพบว่ามีความหมายว่ารุ่งได้เช่นกัน-ผู้เขียน) 

จะเห็นว่าพระนามของปฐมกษัตริย์สุโขทัยเกี่ยวข้องกับความสว่าง รุ่งโรจน์ นั่นคือ “ขุนศรีอินทราทิตย์” ที่แปลว่าพระเจ้าแห่งความสว่าง ซึ่งในหนังสือภาษามคธ ที่พูดถึงเหตุการณ์สมัยสุโขทัยก็จะผูกศัพท์เรียกพระนามของกษัตริย์ราชวงศ์นี้ว่า โรจราชา บ้าง อรุณราชา บ้าง หรือ รังคราชา บ้าง ฯลฯ

วัดมหาธาตุ สุโขทัย พบ พระพุทธรูปศิลปะอู่ทอง เจ้าแม่ศรีจุฬาลักษณ์ สร้าง
โบราณวัตถุประเภทต่าง ๆ พบจากการขุดค้น ขุดแต่ง และบูรณะวัดมหาธาตุ เมืองเก่าสุโขทัย

ทั้งหมดนี้ในคำมคธมีความหมายคือ ความรุ่งโรจน์

ดังนั้น คำว่าร่วงที่ปรากฏในชื่อราชวงศ์จึงไม่ใช่การร่วงโรย แต่เป็นความรุ่งโรจน์ แปลความอย่างเต็มได้ว่า “วงศ์กษัตริย์ที่ก่อความรุ่งเรือง” นั่นเอง

อ่านเพิ่มเติม : 

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่


อ้างอิง : 

กมล มลิทอง, 2452-2504. ความรู้รอบตัว. [ม.ป.ท.]: โรงพิมพ์การศาสนา, 2505. สืบค้นเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2568. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:5487.


แก้ไขปรับปรุงเนื้อหาในระบบออนไลน์เมื่อ 25 พฤษภาคม 2568