เศรษฐกิจตกต่ำ ร. 7 ทรงรับสั่งลดค่าใช้จ่าย แต่ “กระทรวงกลาโหม” กลับขอขึ้นเงินเดือน

ผู้เขียน	วิภา จิรภาไพศาล
เผยแพร่	วันพฤหัสที่ 24 เมษายน พ.ศ.2568

รัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ระหว่างปี 2472-2475 “เศรษฐกิจตกต่ำ” ทั่วโลก ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจของไทยขณะนั้น พระองค์ทรงแก้ปัญหาเศรษฐกิจอย่างเต็มกำลังด้วยการลดค่าใช้จ่ายต่างๆ ของรัฐ แต่เสนาบดีกระทรวงกลาโหมกลับ “ขอขึ้นเงินเดือน” ให้ข้าราชการในสังกัดตนเอง

มาตรการรับมือ “เศรษฐกิจตกต่ำ”

รัชกาลที่ 7 ทรงดำเนินนโยบายตัดทอนรายจ่ายอย่างเข้มงวด และทรงหารายได้ใหม่ๆ เพิ่ม เช่น โปรดให้ลดเงินงบประมาณรายจ่ายส่วนพระองค์จากเดิมปีละ 9 ล้านบาท เหลือปีละ 6 ล้านบาท, ปลดข้าราชการออกจากตำแหน่ง, ยุบหรือลดฐานะหน่วยงานราชการทั่วประเทศ, งดจ่ายเบี้ยเลี้ยงและเบี้ยกันดารแก่ข้าราชการ, ประกาศเพิ่มภาษีราษฎรบางรายการ, เรียกเก็บภาษีเงินเดือนจากข้าราชการ ฯลฯ

ขณะข้าราชการผู้ใหญ่บางคนเลือกลาออก เพื่อให้ข้าราชการชั้นผู้น้อยได้ไปต่อแทน เช่น กรณีของพระยาศรีบัญชา (ทวน ธรรมาชีวะ) ข้าราชการกระทรวงการต่างประเทศ ขอลาออกเสียเอง เมื่อทราบว่าเสมียนหลายรายที่มีเงินเดือน 25-30 บาทถูกให้ออก โดยขอให้กระทรวงคงเสมียนพนักงานเหล่านี้ไว้

นอกจากนี้ การจัดทำงบประมาณปี 2474 (เริ่ม 1 เมษายน) ก็ยังเกิดปัญหาการขาดดุล รัฐบาลจึงใช้มาตรการตัดเงินเดือนข้าราชการ จนมีการถกเถียงและคัดค้านอย่างรุนแรงในคณะเสนาบดีสภา

เศรษฐกิจตำต่ำ — พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบุรฉัตรไชยากร กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน

เสนาบดีกระทรวงพาณิชย์และคมนาคม และ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ อภิรัฐมนตรี ทรงไม่เห็นด้วยกับวิธีการดังกล่าว ด้วยทรงเห็นว่าทำให้ขวัญและกำลังใจของข้าราชการตกต่ำ

แต่ที่ประชุมเสนาบดีสภาก็ลงมติด้วยคะแนน 7 ต่อ 4 รับมาตรการดังกล่าว

กลาโหม “ขอขึ้นเงินเดือน”

ระหว่างเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน 2474 พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช เสนาบดีกระทรวงกลาโหมทรงเสนอ “ขอขึ้นเงินเดือน” หรือเลื่อนขั้นเงินเดือนนายทหาร 322 นาย

โดยระบุว่า เป็นการเลื่อนขั้นเงินเดือนตามการเลื่อนยศ 231 นาย ซึ่งเป็นไปตามระเบียบราชการ แต่อีก 91 นาย ที่มิได้มีการเลื่อนชั้นยศอย่างใด แต่พระองค์ทรงต้องการให้เลื่อนขั้นเงินเดือนด้วย ทรงให้เหตุผลว่า “นายทหารดังกล่าวอยู่ในตำแหน่งสำคัญ”

พระยาโกมารกุลมนตรี (ชื่น โกมารกุล ณ นคร) เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ ก็ยอมตามข้อเสนอของเสนาบดีกระทรวงกลาโหม เนื่องจากมีการเบิกจ่ายล่วงหน้าไปแล้ว แต่ขอหลักการว่ากระทรวงอื่นๆ จะไม่ดำเนินการตาม

หากพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธิน, สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ และสมเด็จฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต-ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ (ขณะนั้นรัชกาลที่ 7 เสด็จฯ สหรัฐฯ-แคนาดา ระหว่างวันที่ 28 เม.ย. ถึง 28 ก.ย. 2474) ทรงไม่เห็นด้วย การขอขึ้นเงินเดือนนายทหารครั้งนี้จึงเป็นอันต้องระงับไป

การเสียพระพักตร์ครั้งนี้ของพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าบวรเดช เสนาบดีกระทรวงกลาโหม จบลงด้วย “การลาออก” ซึ่งนับเป็นครั้งแรกในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่เสนาบดีลาออก

อ่านเพิ่มเติม :

สำหรับผู้ชื่นชอบประวัติศาสตร์ ศิลปะ และวัฒนธรรม แง่มุมต่าง ๆ ทั้งอดีตและร่วมสมัย พลาดไม่ได้กับสิทธิพิเศษ เมื่อสมัครสมาชิกนิตยสารศิลปวัฒนธรรม 12 ฉบับ (1 ปี) ส่งความรู้ถึงบ้านแล้ววันนี้!! สมัครสมาชิกคลิกที่นี่