ฮวยหวย ที่มาของ “หวย” ก่อนเป็น “สลากกินแบ่งรัฐบาล”

(มุมขวาบน) หวย ก.ข. จัดแสดงในนิทรรศการของดีมีมาอวด ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ (ภาพจาก คลังทรัพยากรการศึกษาแบบเปิด)

หวย แต่เดิมจีนเรียกว่า ฮวยหวย แปลว่า ชุมนุมดอกไม้ เพราะแต่เดิมเขียนรูปหวยเป็นรูปดอกไม้ แล้วต่อมาเปลี่ยนเป็นชื่อคน

หวย หรือสลากกินแบ่งรัฐบาลที่รู้จักกันในปัจจุบันนับเป็นการพนันชนิดหนึ่งที่เป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลาย จะว่าไปจริงแล้วหวยเกินขึ้นเมื่อไหร่?

หวยเป็นการพนันของจีนที่เริ่มมีเข้ามาในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๓ ในสมัยนั้นเป็นยุคข้าวยากหมากแพงซึ่งคนที่ไม่มีเงินต้องทำงานใช้แรงเพื่อแลกข้าวกิน เงินตราที่มีอยู่ในประเทศเหมือนค่อยๆ ลดหายไปจากตลาด พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ ทรงเกิดข้อสงสัยว่าเงินตราที่ทำออกมามากมายหายไปไหน ในขณะนั้นเองเป็นช่วงที่มีฝิ่นระบาดอยู่มากทรงเข้าพระทัยว่าคนเอาเงินตราไปซื้อฝิ่นหมด จึงโปรดให้มีการปราบปรามเอาฝิ่นมาเผาทำลาย

อย่างไรก็ตามเวลาผ่านไปเงินตราก็ยังคงขาดตลาดอยู่อย่างเดิม ในที่สุดจีนหงหรือเจ๊สัวหง (นายอากรสุรามีบรรดาศักดิ์เป็นพระศรีไชยบาน) ได้เข้าเฝ้ากราบทูลว่าเงินตราที่มีอยู่พวกราษฎรเอาใส่ไหฝังดินไว้ไม่เอาออกมาใช้ ถ้าจะให้มีการใช้เงินจะต้องออกหวยอย่างในเมืองจีน

พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๓ จึงโปรดให้จีนหงออกหวยขึ้นเป็นครั้งแรกในปี พ.ศ. ๒๓๗๘ ซึ่งหวยที่เกิดขึ้นในเมืองจีนตัวหวยในแผ่นป้ายจึงเป็นรูปคนที่สมมุติเป็นตัวหวยอย่างหนึ่ง และเขียนชื่อเป็นภาษาจีนบอกชื่อตัวหวยอีกอย่างหนึ่ง เมื่อนำหวยเข้ามาในเมืองไทย คนไทยอ่านภาษาจีนไม่ออกจึงต้องเขียนอักษรไทยกำกับไว้ด้วยคือใช้ ก ข ค เรียงไปตามลำดับแต่ตัดทิ้ง ๘ ตัว คือ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ศ ษ จึงเหลือเพียง ๓๖ ตัว เป็นเหตุให้คนไทยเรียกการพนันชนิดนี้ว่า หวย ก ข มาตั้งแต่ครั้งนั้น

เมื่อถึงสมัยรัชกาลที่ ๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริจะเลิกอากรหวย ก็ทรงเกรงว่าจะหารายได้แผ่นดินมาชดเชยไม่ทัน จึงค่อยๆ ผ่อนลดบ่อนเบี้ยให้มีน้อยลงตามลำดับ ในที่สุดก็เลิกอากรหวย ก ข อย่างเด็ดขาดในสมัยรัชกาลที่ ๖ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๙

ในระหว่างที่คนไทยยังเล่นหวย ก ข อยู่นั้น ก็มีชาวต่างประเทศกับขุนนางไทยในสมัยรัชกาลที่ ๕ ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้กรมทหารมหาดเล็กออกลอตเตอรี่ขึ้นเป็นครั้งแรกในประเทศไทย เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๗ คราวนี้เป็นการออกลอตเตอรี่ตามแบบยุโรป

ครั้งนั้นผู้ถูกรางวัลให้รับเป็นสิ่งของมีราคาเท่ากับเงินรางวัลแทน หรือถ้ารับเป็นเงินสดก็จะถูกลด ๑๐ เปอร์เซ็น ผู้อำนวยการออกลอตเตอรี่ครั้งแรกนั้นคือ นายเฮนรี่ อาลาบาศเตอร์ ผู้เป็นต้นตระกูล “เศวตศิลา”

หวยเบอร์หรือลอตเตอรี่สมัยก่อนออกเป็นครั้งคราวตามความจำเป็นที่ต้องการเงินไปใช้ในราชการเป็นกรณีพิเศษเท่านั้น ต่อมาเห็นว่ารายได้จากลอตเตอรี่ช่วยในด้านงบประมาณแผ่นดินได้ก็เลยออกเป็นอาชีพเรียกว่า “สลากกินแบ่งรัฐบาล”


ที่มา : เล่าเรื่องกีฬา – การพนันสมัย “คุณปู่”. โดย ส.พลายน้อย. ศิลปวัฒนธรรม ฉบับ ปฐมฤกษ์ พฤศจิกายน ๒๕๒๒