| ที่มา | กองบรรณาธิการหนังสือ "สู่ฟ้าเสวยสวรรค์" มติชน |
|---|---|
| เผยแพร่ |
พระมหาพิชัยราชรถ สร้างในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ ๑ ในปี พ.ศ. ๒๓๓๘ โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเป็นราชรถทรงบุษบกขนาดใหญ่ตามแบบราชประเพณีแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยา เพื่อใช้อัญเชิญพระโกศพระบรมอัฐิของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เพื่อถวายพระเพลิง ณ พระเมรุมาศ ในปี พ.ศ. ๒๓๓๙
ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๓๔๒ สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี สิ้นพระชนม์ โปรดเกล้าฯ ให้พระมหาพิชัยราชรถอัญเชิญพระโกศพระศพอีกครั้งหนึ่ง
นับจากนั้นมาพระมหาพิชัยราชรถถูกกำหนดให้เป็นราชรถอัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระมหากษัตริย์ และพระบรมวงศ์ผู้สูงศักดิ์ตลอดมา
พ.ศ. ๒๓๕๔ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
พ.ศ. ๒๓๖๑ อัญเชิญพระโกศพระศพสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์
พ.ศ. ๒๓๖๘ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ ๒
พ.ศ. ๒๓๗๑ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระอมรินทรามาตย์
พ.ศ. ๒๓๗๖ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ
พ.ศ. ๒๓๘๐ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๒
พ.ศ. ๒๓๘๑ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระศรีสุลาลัย พระบรมราชชนนี ในรัชกาลที่ ๓
พ.ศ. ๒๓๘๒ อัญเชิญพระโกศพระศพสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี พระมเหสีในรัชกาลที่ ๒
พ.ศ. ๒๓๙๕ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓
พ.ศ. ๒๓๙๕ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี ในรัชกาลที่ ๔
พ.ศ. ๒๔๐๕ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๔
พ.ศ. ๒๔๐๙ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
พ.ศ. ๒๔๑๒ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔
พ.ศ. ๒๔๒๓ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี ในรัชกาลที่ ๕
พ.ศ. ๒๔๒๙ อัญเชิญพระโกศพระศพสมเด็จกรมพระราชวังบวรวิชัยชาญ
พ.ศ. ๒๔๓๐ อัญเชิญพระโกศพระศพสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าพาหุรัดมณีมัย ประไพพรรณพิจิตร นริศรราชกุมารี
พ.ศ. ๒๔๓๐ อัญเชิญพระโกศพระศพสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าตรีเพชรุตมธำรง
พ.ศ. ๒๔๓๗ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร
พ.ศ. ๒๔๔๓ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร
พ.ศ. ๒๔๕๓ อัญเชิญพระโกศพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕
ครั้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ พระมหาพิชัยราชรถสำหรับอัญเชิญพระบรมศพชำรุดมาก ดังนั้นในการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ จึงใช้ เวชยันตราชรถ เป็นราชรถอัญเชิญพระโกศพระบรมศพรัชกาลที่ ๖ แทน แต่ให้ออกนามในหมายกำหนดการว่า “พระมหาพิชัยราชรถ” ตามพระราชอิสริยยศ
พระมหาพิชัยราชรถที่ชำรุดมาก และมิได้ออกใช้ในราชการ กรมศิลปากรได้ดำเนินการบูรณะงานศิลปกรรมครั้งสำคัญจนแล้วเสร็จใน พ.ศ. ๒๕๓๐ และกรมสรรพาวุธทหารบกดำเนินการเสริมความมั่นคงระบบล้ออีกครั้งหนึ่ง เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๙ เพื่อเป็นราชรถอัญเชิญพระโกศประกอบพระราชอิสริยยศสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี
ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๑ พระมหาพิชัยราชรถใช้ในการอัญเชิญพระโกศประกอบพระอิสริยยศสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
พ.ศ. ๒๕๕๕ อัญเชิญพระโกศพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี
และวันพฤหัสบดีที่ ๒๖ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ พระมหาพิชัยราชรถจะอัญเชิญพระโกศประกอบพระราชอิสริยยศพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ ๙ ที่มีเหล่าเทพยดาห้อมล้อมนำเสด็จพระองค์กลับสู่สวรรคาลัย
