“ลอยกระทง” เป็นงานรื่นเริงอย่างหนึ่งของคนไทย มีกำหนดจัดขึ้นในวันเพ็ญเดือน ๑๒ ของทุกปี ซึ่งในช่วงเวลานี้น้ำจะหลากเอ่อล้นไปทั่วฝั่งแม่น้ำลำคลอง ดังคำโบราณว่า “เดือน ๑๑ น้ำนอง เดือน ๑๒ น้ำทรง” แต่ทางภาคเหนือของไทยซึ่งเดิมเรียกว่าภาคพายัพนั้นกลับจัดประเพณีลอยกระทงกันในวันเพ็ญเดือนยี่ หรือที่เรียกกันว่า วันยี่เป็ง คำว่า “เป็ง” ในภาษาเหนือนั้นตรงกับคำว่า “เพ็ญ” ในภาษาภาคกลาง ส่วน “ยี่” นั้น คือ เดือนยี่หรือเดือนที่ ๒ ของปี สาเหตุที่การลอยกระทงในภาคเหนือต้องมาตกอยู่ในเดือนยี่เป็นเพราะ “…เมืองลาวเฉียง… ไม่ได้ใส่อธิกมาศสักสองปี…” จึงทำให้เดือนของภาคเหนือนั้นเคลื่อนไปจากภาคกลางถึง ๒ เดือน 

แม้จะเรียกชื่อวันและเดือนต่างกัน แต่คนไทยในภาคเหนือก็ยังคงจัดงานลอยกระทงในวันเดียวกันกับคนไทยภาคอื่นๆ จะมีที่ต่างอยู่บ้างก็ประเพณีลอยกระทงของจังหวัดเชียงใหม่ที่จัดกันถึง ๒ วัน คือ ในวันเพ็ญและวันแรม ๑ ค่ำเดือนยี่เหนือ 

ที่มา: บางส่วนจากบทความ “ประเพณียี่เป็ง (ลอยกระทง) จังหวัดเชียงใหม่” โดย วรชาติ มีชูบท ใน ศิลปวัฒนธรรม ฉบับพฤศจิกายน 2559

เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ เมื่อ 14 พฤศจิกายน พ.ศ.2559