| เผยแพร่ |
|---|
ที่งาน Bangkok Art Biennale 2020 ณ หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ชั้น 7 จัดไปจนถึง 31 มกราคม 2564 จัดแสดงผลงานของตะวัน วัตุยา ชุดล่าสุด
ผลงานของ ตะวัน วัตุยา ในงาน BAB 2020 ผู้จัดทำเลือกธนบัตรจากประเทศต่างๆ นำมาวาดขึ้นใหม่ โดยขยายขนาดและวาดด้วยสีน้ำโดยยังคงความเป็นธนบัตร เอกลักษณ์ของงานชุดนี้คือ “ความเลือนราง คลุมเครือและความงามแบบใหม่ทำให้ธนบัตรนั้นเปลี่ยนรูปร่าง message สำคัญ”
นอกจากความสวยงามในงานชุดนี้แล้ว ยังมีเรื่องเล่ามากมาย ดังที่ อ.ผาสุก พงษ์ไพจิตร และคริส เบเคอร์ นักเศรษฐศาสตร์ และนักประวัติศาสตร์ เขียนถึงผลงานศิลปะชุดนี้ในบทความเรื่อง “ธนบัตร เงินที่งาม และไม่งาม” ไว้ดังนี้
มนุษย์ใช้แค่หมึกและกระดาษผลิตธนบัตร แต่ทำให้สวยงามและมีค่า ประหนึ่งเล่นแร่แปรธาตุ หรือสร้างอภินิหาร ธนบัตรมีชีวิตสั้นๆ เหมือนผีเสื้อ วันหนึ่งแปลงร่าง เมื่อใช้กันจนยับยุ่ยรุ่ยร่ายฉีกขาด จะถูกขอเก็บไปเผาทิ้ง
ธนบัตรของทั่วโลกคล้ายกัน ตรงที่ขนาดพอเหมาะกับกระเป๋าสตางค์ ลวดลายละเอียดซับซ้อน กันคนปลอม
แต่จริงๆ แล้วธนบัตรในโลก ไม่เหมือนกันเลย ขนาดก็ต่าง ดีไซน์ของแต่ละรุ่นและราคาก็เป็นงานศิลปะเด่นเฉพาะตัว เต็มไปด้วยสัญญะ อุปมาอุปมัยและความหมาย ภาพวาดธนบัตรของตะวัน บันดาลใจให้นึกถึงสิ่งเหล่านี้
ราชาธิปไตย มักมีภาพของกษัตริย์องค์ปัจจุบันหรือในอดีตบนตำแหน่งเด่นด้านหน้า สาธารณรัฐ เช่น สหรัฐอเมริกาใช้ภาพของอดีตประธานาธิบดี แต่ประชาธิปไตยอื่นๆ มักไม่ใช้ภาพผู้นำประเทศ สิ่งที่สรรค์มาแสดงหลายหลาก และน่าทึ่ง ทุกประเทศอาจใช้ด้านหลังและเนื้อที่ว่างด้านหน้าของธนบัตรแสดงภาพวาดหรือสื่อข่าวสารอื่นได้มากมาย
ธนบัตรของฝรั่งเศสมีชื่อเสียงว่าสวยที่สุด จิตรกรออกแบบธนบัตรได้งดงามมาก สะท้อนแรงบันดาลใจจากวัฒนธรรมยุคเรืองปัญญา (Enlightenment) ที่ขับเน้นปัญญาและมนุษยชาติสร้างสรรค์
บนธนบัตรฝรั่งเศส จึงเห็นภาพของนักเขียน ศิลปิน จิตรกร คีตกวี นักปราชญ์ นักวิทยาศาสตร์ สถาปนิก ช่างทอ ฯลฯ และผลงานเด่นของเขา ผู้ออกแบบร้อยกรองรายละเอียดของงานศิลปะเข้าไปในดีไซน์อย่างละเมียดละไม บางทีแสดงสถาปัตยกรรมมีชื่อเสียง และฉากทัศน์จากประวัติศาสตร์ ภาพวาดบนธนบัตรเหล่านี้เฉลิมฉลองมนุษยนิยม
จิตรกรและบริษัทที่ผลิตธนบัตรฝรั่งเศสมีชื่อเสียงมากจนได้ออกแบบธนบัตรให้แก่หลายประเทศ
ที่มหัศจรรย์มากๆ คือเมื่อเห็นธนบัตรจำนวนมากมัดมีสายรัดให้รวมกันแน่นเป็นแท่งๆ ความหมายอาจเปลี่ยนไป งามน้อยลง จนบางทีเป็นสัญญะของความชั่วร้าย นึกถึงภาพยนตร์เหล่าแก๊งอันธพาลที่มีฉากอันธพาลหน้าเหี้ยมคนหนึ่งขยุ้มฟ่อนเงินจากซอกกระเป๋าในอกของตัวเองส่งให้อันธพาลอีกคนที่แสยะยิ้มรับเอามา แล้วสอดซุกไว้ในกระเป๋าเสื้อของตัวเอง เงินพวกนี้มืดและซ่อนเร้น และยังมีฉากที่อันธพาลกดปุ่มเปิดกระเป๋าเอกสารแบบเจมส์บอนด์ คลิ๊ก! สำแดงธนบัตรมัดเป็นแท่งเรียงอยู่แน่นขนัด ไม่มีที่ว่างใดๆ เห็นแต่เงินสดพร้อมจ่ายเป็นค่าจ้างงานชั่วร้ายบางอย่าง อาจมีความตาย
คงยังจำกันได้ว่าสมัยนายกรัฐมนตรีทานากะของญี่ปุ่น มีเรื่องอื้อฉาวเกี่ยวโยงกับสินบนจากบริษัทผลิตอาวุธและผู้รับเหมาก่อสร้าง เล่ากันว่าในบ้านของเขา เมื่อเข้าไปจะเห็นฟ่อนเงินเยนมัดรวมกันเป็นแท่งใหญ่ๆ เหมือนก้อนอิฐอยู่มุมห้อง กองไว้มากมายจากพื้นถึงเพดาน พร้อมจ่ายค่างานคอร์รัปชั่น
ที่ลาตินอเมริกา นักค้ายาเสพติดเลื่องชื่อตายในบ้านของเขา เมื่อตำรวจพังประตูบ้านเข้าไป พบห้องเก็บธนบัตรที่กองก่ายกันอยู่ถึงหลังคา แต่ใช้ไม่ได้แล้ว เน่าเหม็นเพราะความชื้น
ย้อนมาบ้านเราก็ไม่ใช่ย่อย เมื่อโจรพบแท่งธนบัตรมีปลอกคาดของธนาคารหรือสายรัดทั่วไป เป็นร้อยๆ ล้านในบ้านของปลัดกระทรวงแห่งหนึ่ง จึงเป็นหลักฐานถูกฟ้องร้องรับเงินคอร์รัปชั่น โจรพบฟ่อนธนบัตรเหล่านี้ซ่อนไว้ในกระเป๋าเดินทางใบใหญ่ๆ บอกว่า เมื่อใช้มีดกรีดกระเป๋าดู เงินทะลักออกมา ได้กลิ่นธนบัตรจนเวียนหัว
อีกกรณีหนึ่ง อดีตอธิบดีกรมตำรวจเปิดแถลงข่าว แจ้งรางวัลนำจับคนร้ายวางระเบิดในที่สาธารณะ ขณะยืนแถลงข่าวสองมือของเขาโอบกำแท่งธนบัตรมูลค่า 3 ล้านบาทที่วางอยู่บนโต๊ะเบื้องหน้าเขานั้น บางทีคงคิดว่านี่เป็นแรงจูงใจชั้นยอด แต่บางคนที่เห็นภาพนี้อาจนึกถึงพวกแก๊งอิทธิพล คงจำกันได้ว่า ช่วงที่มีการเลือกตั้งครั้งหนึ่ง เคยมีหัวคะแนนถูกจับในรถ พร้อมกับของกลางคือ ธนบัตรมัดไว้กับนามบัตร พบที่กระโปรงรถด้านหลัง นี่เป็นธนบัตรไม่งามอีกแบบหนึ่ง
เมื่อเราไปเวียดนาม 30 ปีก่อน เราต้องไปเยี่ยมบริษัทแห่งหนึ่ง ขณะที่เข้าไปบังเอิญว่าบริษัทกำลังจ่ายเงินเดือนพนักงาน ขณะนั้นเวียดนามกำลังเผชิญเงินเฟ้ออย่างหนัก ค่าของเงินลดลงมาก เราเห็นค่าจ้างรายเดือนของพนักงานไม่กี่สิบคน เป็นธนบัตรเก๋ากึ๊กใช้มาแล้วหลายปี มัดกันแน่นเป็นก้อนๆ ไม่น่าดูเลย กองเป็นภูเขาเหมือนโต๊ะขนาด 12 คนนั่ง ตั้งอยู่กลางสำนักงาน คนจ่ายไม่ได้นับว่าแต่ละกองมีมูลค่าเท่าไหร่ เขาชั่งก้อนธนบัตรบนตาชั่ง ทำให้เรานึกถึงเงินเบี้ยทำจากหอย cowrie shells สมัยโบราณ พนักงานบางคนไถรถเข็นที่ใช้ในซุปเปอร์มาร์เก็ต มาขนก้อนธนบัตรกลับบ้าน เงินก้อนเหล่านี้ไม่งามแล้ว
แต่เมื่อเงินหายาก มันมีค่า และงดงาม ครั้งใดที่เกิดวิกฤตในอดีต รัฐบาลแจกข้าวและของจำเป็นช่วยชาวบ้าน ตอนนี้รัฐบาลส่งธนบัตรให้ ผ่าน ATM
ตะวัน วัตุยา เล่นแร่แปรธาตุ แปรแบบธนบัตร แปลงเป็นศิลปะที่ทวีความงดงามอีกประเภทหนึ่ง เป็นจิตรกรที่ไม่เหมือนใคร
เผยแพร่เนื้อหาในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 5 พฤศจิกายน 2563
