พระเจ้าแผ่นดิน พระเจ้าอยู่หัว เจ้าชีวิต เป็น ๓ คำที่มีความหมายต่อปวงชนชาวไทยอย่างยิ่ง ความหมายของทั้ง ๓ คำนี้ พลตรี หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี อธิบายไว้ในบทความชื่อ สถาบันพระมหากษัตริย์กับประเทศไทย (นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย, ๒๕๕๔) ไว้ว่า

“พระเจ้าแผ่นดิน ตามรูปศัพท์หมายถึงผู้ปกครองที่เป็นเจ้าของแผ่นดิน คือผู้นำที่มีสิทธิ์ขาดในกิจการของแผ่นดิน และสามารถพระราชทานที่ดินให้แก่ผู้ใดผู้หนึ่งได้

ในสังคมไทย พระเจ้าแผ่นดินทรงเป็นเจ้าของแผ่นดิน ผู้ทรงบำรุงรักษาแผ่นดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ เพื่อให้ประชาชนสามารถใช้ที่ดินในพระราชอาณาเขตของพระองค์ให้เกิดประโยชน์ เช่น ทำการเพาะปลูกให้ได้ผล

พระเจ้าแผ่นดินไทยยังทรงเอาพระราชหฤทัยใส่ในการบำรุงแผ่นดินให้มีความอุดมสมบูรณ์อยู่เป็นนิจ ดังปรากฏเป็นโครงการพระราชดำริต่างๆ ในปัจจุบัน และเป็นที่ประจักษ์ในสากลว่าพระเจ้าแผ่นดินไทยทรงงานหนักที่สุดในโลก และทรงรักประชาชนของพระองค์อย่างแท้จริง

พระเจ้าอยู่หัว เป็นคำเรียกพระเจ้าแผ่นดินที่แสดงความเคารพเทิดทูนอย่างสูงสุด และเป็นยอดของมงคลทั้งปวง

พระเจ้าอยู่หัว หรือพระพุทธเจ้าอยู่หัว หมายถึงการยอมรับพระราชสถานะของพระเจ้าแผ่นดินว่าทรงเป็นองค์พระพุทธเจ้า ดังนั้นจึงทรงเป็นที่รวมของความเป็นมงคล สิ่งของต่างๆ ที่พระราชทาน เครื่องราชอิสริยาภรณ์ พิธีกรรมต่างๆ ที่จัดขึ้นโดยพระบรมราชโองการ และการได้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท หรือได้เห็นพระเจ้าอยู่หัว จึงล้วนแต่เป็นมงคลทั้งสิ้น

เจ้าชีวิต เป็นคำเรียกพระเจ้าแผ่นดินที่แสดงพระราชอำนาจเหนือชีวิตคนทั้งปวงที่อยู่ในพระราชอาณาเขต

คำคำนี้อาจหมายถึงพระเจ้าแผ่นดินที่ทรงสิทธิ์ในการปกป้องคุ้มครองชีวิตประชาชนให้พ้นภัยวิบัติทั้งปวง หรือลงทัณฑ์ผู้กระทำผิดต่อพระราชกำหนดกฎหมาย ตลอดจนทรงชุบชีวิตข้าแผ่นดินให้มีความสุขล่วงความทุกข์ ทั้งนี้สุดแต่พระเมตตาพระกรุณาธิคุณอันเป็นล้นพ้นของพระองค์

ในสังคมไทยปัจจุบัน คำว่า เจ้าชีวิต หมายถึงพระเจ้าแผ่นดินผู้พระราชทานกำเนิดแนวคิดโครงการต่างๆแก่ประชาชน โดยมิได้ทรงใช้พระราชอำนาจล่วงไปเกินขอบเขตแห่งราชนิติธรรม แต่ทรงดำรงธรรมะเป็นองค์ประกอบในการตัดสินวินิจฉัยเรื่องทั้งหลายทั้งปวงด้วย

อ้างอิง

พลตรี หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์ เกษมศรี. “สถาบันพระมหากษัตริย์กับประเทศไทย” ใน, นามานุกรมพระมหากษัตริย์ไทย จัดทำโดย มูลนิธิสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา (ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี) เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔.