“…เมื่อกองทัพเรายกขึ้นมาในปีนี้ที่ฟ้าฝนวิปริตมาก ลาวก็พาโลร้องว่า ขัดสนเสบียงอาหาร ถึงการเราสืบดูรู้แล้วว่า ข้าวเขามีอยู่พอใช้ ก็จะแบ่งเอามาเปนเสบียงเลี้ยงกองทัพได้ ผู้ที่หวงไม่อยากให้ด้วยเหตุที่ว่าแล้วนั้น เมื่อเรารีดนาทาเร้นเขา ก็จะเห็นเปนอันทำให้ร้อนรนไปจะเปนเหตุให้แตกใจหม่นหมอง

ด้วยเห็นว่าฉันแต่พอได้เปนเจ้าแผ่นดินใหม่ ๆ ก็คิดโลภลามจะเอาบ้านเมืองลาวไกลๆ มาเปนเมืองขึ้นให้กองทัพรีบยกขึ้นไปเพลาข้าวยากหมากแพง ไม่รู้สุขทุกข์ของราษฎรว่าขัดสน ฝ่ายแม่ทัพที่ขึ้นมาเล่าก็คิดจะเอาแต่บำเหน็จความชอบแด่เจ้านายของตัว ไม่มีกรุณา จะเอาลาวเปนหนังหน้าไฟให้ไปตายในการรบ แลตายด้วยอดอยากก่อนไทยดังนี้เปนแน่

เหตุการณ์อันนี้ เธอจงดำริห์ดูให้มาก ฉันจะคิดมาให้ก็ไกลตา เธอมีปัญญาแลได้ขึ้นมาเห็นลาวเองแล้ว จะคิดอย่างไรอย่าให้มันเสียใจแตกร้าวนักนั้นจึงจะดี…”

บางส่วนจากพระราชหัตถเลขาของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ถึง กรมหลวงวงษาธิราชสนิท แม่ทัพใหญ่กองทัพสยามในศึกเชียงตุง อ้างโดย ไกรฤกษ์ นานา นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ ในบทความ ศึกเชียงตุงในรัชกาลที่ 4 การตีความใหม่ชี้ “กันท่า” มากกว่า “ยึดครอง” ใน ศิลปวัฒนธรรม ฉบับ กุมภาพันธ์ 2547

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรก 13 กันยายน 2559