ภาพจากหอจดหมายเหตุแห่งชาติ รหัส ภ.002 หวญ 5-25 ไม่มีรายละเอียด

เป็นภาพนักเรียนผู้หญิง 41 คน ถ่ายกับครูสตรีอีก 2 คน หน้าอาคารไม้ มีป้ายบอกชั้นและวันที่ถ่าย เขียนด้วยลายมืออันประณีตงดงามติดอยู่ข้างหลัง มีข้อความว่า

“โรงเรียนสัตรีวิทยา นักเรียนชั้นมูลปีที่ 1 วันที่ 9 มีนาคม ศก 128”

สมัยนั้นเราขึ้นปีใหม่เดือนเมษายน ฉะนั้นรูปนี้ถ้านับเป็น พ.ศ. อย่างเก่าก็ยังเป็น พ.ศ. 2452 ถ้านับอย่างปัจจุบันก็เป็น พ.ศ. 2453 หรือ ค.ศ. 1910 เป็นการถ่ายก่อน ร.5 เสด็จ สวรรคตไม่กี่เดือน

ดูในภาพจะเห็นว่าเด็ก ๆ ไว้ทั้งผมจุก ผมยาว และผมสั้น สวมเสื้อแขนยาวกันเป็นส่วนใหญ่ แขนสั้นเป็นส่วนน้อย ท่อนล่างนุ่งผ้าโจงกระเบน สวมกำไลเท้าบ้างไม่สวมบ้าง แต่เด็กแถวหน้า 9 คนสวมถุงเท้า รองเท้าอย่างดี พ่อแม่เห็นจะมีเงินสักหน่อย

รูปถ่ายหมู่เช่นนี้ น่าจะหลงอยู่ตามบ้านเรือนนักเรียนเก่าอีกหลายคน แต่ไม่ค่อยได้นำมาเผยแพร่กัน ผู้เขียนเคยเห็นในหนังสืองานพระราชทานเพลิงศพนางทับทิม พรหมินทะโรจน์ รูปหนึ่ง (ห้องสมุดเอนก นาวิกมูล ปกสีฟ้าอ่อน) เจ้าตัวเกิดเมื่อวันที่ 7 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2443 ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2528 อายุ 85 ปี ถ่ายรูปรวมกับนักเรียนชั้นเตรียม วันที่ 9 มีนาคม ศก 128 เหมือนกัน เท่ากับถ่ายเมื่ออายุราว 9 ขวบ นักเรียนชั้นนั้น แถวหน้าเห็นสวมถุงเท้ารองเท้าสีเข้มทุกคน

ประวัติของโรงเรียนสตรีวิทยา ได้รับความเอื้อเฟื้อจาก อ.โสภณ นิไชยโยค ซึ่งสอนอยู่ที่นั่น กรุณาถ่ายเอกสารประวัติฉบับย่อในหนังสืออนุสรณ์ พ.ศ. 2538 มาให้ ประวัติฉบับย่อนั้นเก็บความมาจาก “80 ปี สตรีวิทยา” อีกที ผู้เขียนไม่มีหนังสือทั้งสองเล่ม โดยเฉพาะเล่มหลัง จึงไม่ทราบว่าเคยมีการตีพิมพ์รูปนี้แล้วหรือไม่

ประวัติว่ากระทรวงธรรมการตั้งโรงเรียนสตรีวิทยาเมื่อ พ.ศ. 2440 พร้อมกับโรงเรียนศึกษานารี

สตรีวิทยาตั้งหลังโรงหวย ตำบลสามยอด ต่อมาเมื่อย้ายไปตั้งที่ตึกหลังวังบูรพา จน พ.ศ. 2448 ก็ย้ายไปตั้งที่บ้านข้างโรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร ริมถนนราชบพิธ

พ.ศ. 2450 สตรีวิทยารวมกับศึกษานารีเป็นโรงเรียนเดียวกัน ใช้ชื่อว่า โรงเรียนสตรีวิทยา ตั้งที่ตึกดิน ถนนดินสอ (ฝั่งตรงข้ามกับที่ตั้งปัจจุบัน อ.โสภณว่าอยู่ทางหลังวัดมหรรณพาราม) ตึกดินที่ว่า เดิมเป็นตึกชั้นเดียวเตี้ย ๆ สำหรับเก็บดินปืน ใช้ซุงทั้งต้นทำหลังคา ประตูหน้าต่างทำด้วยไม้หนามาก ตึกจึงเย็น ชื้น อับ และมืด

พ.ศ. 2480 มีการปรับปรุงถนนราชดำเนินกลาง สตรีวิทยาย้ายข้ามฟากไปอยู่ตรงที่ปัจจุบัน เปิดสอนวันแรกเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ.2484

ตามประวัติที่ได้มา รูปนี้จึงควรถ่ายช่วงสตรีวิทยาอยู่ฟากโน้น ส่วนตัวอาคารไม้ น่าจะเป็นอาคารใหม่ ไม่ใช่ตึกดินที่ว่าก่อชั้นเดียว เพราะอาคารไม้ที่เห็นมีบันไดขึ้นชั้นสองด้วย  

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 19 ตุลาคม 2561