เรื่องเล่าลือถึงความร้ายกาจของ พระนางศุภยาลัต ที่โจษจันมากเรื่องหนึ่งคือเรื่องที่พระนางแย่งพระเจ้าธีบอมาจากพี่สาวแท้ ๆ ที่มีตำแหน่งเป็นมเหสีเอก แต่ข้อมูลอันเกี่ยวเนื่องกับความรักของเจ้าหญิงศุภยาลัตกับเจ้าชายธีบอก่อนหน้านั้นกลับไม่แพร่หลาย ซึ่งเป็นเรื่องที่หากใครได้ยินแล้วอาจจะเห็นอกเห็นใจพระนางอยู่ไม่น้อย จดหมายที่เจ้าหญิงศุภยาลัตเขียนถึงเจ้าชายธีบอในวันที่พระองค์ได้รับการประกาศพระนามให้เป็นกษัตริย์องค์ใหม่เมื่อพระเจ้ามินโดง พระราชบิดาเสด็จสวรรคตนั้นได้เปิดเผยความสัมพันธ์ของทั้งสองก่อนหน้านี้

“บัดนี้ฝ่าบาทได้ขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดินแล้ว และหม่อมฉัน เจ้าหญิงกลาง ผู้เป็นน้องสาวของฝ่าบาทขอแสดงความยินดีกับพระองค์ด้วย ไม่มีผู้ใดล่วงรู้ว่าพระองค์ขึ้นเป็นกษัตริย์ได้อย่างไร และตอนนี้เป็นที่เลื่องลือกันว่าพระองค์จะต้องทรงอภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงใหญ่ซึ่งเป็นพี่สาวของหม่อมฉัน

แต่หากพระองค์จะทรงหยุดคิดสักนิดสิ่งนั้นก็คงจะไม่เกิดขึ้น พี่สาวของหม่อมฉันเคยใส่ใจฝ่าบาทบ้างหรือไม่ เคยทำสิ่งใดเพื่อฝ่าบาทบ้าง ตอนที่ฝ่าบาทถูกส่งตัวออกจากวังไปบวชเรียนที่วัด นางเคยเขียนจดหมายถึงฝ่าบาทบ้างหรือไม่เพคะ เคยส่งปัจจัยและสิ่งของไปให้ฝ่าบาทบ้างหรือไม่เพคะ จดหมายและข้าวของพวกนั้นอยู่ที่ไหนกันเล่า จะค้นเจอได้จากที่แห่งใดบ้าง ฝ่าบาทย่อมทรงทราบดีว่ามิได้เป็นเช่นนั้น ไม่เคยมีผู้ใดเขียนจดหมายถึงฝ่าบาทเลยนอกจากหม่อมฉัน เจ้าหญิงกลาง ไม่เคยมีใครรำลึกถึงฝ่าบาท หรือแม้แต่ส่งของขวัญให้ฝ่าบาทนอกจากหม่อมฉัน

ผู้ใดสามารถนับได้ว่าหม่อมฉันเขียนจดหมายถึงฝ่าบาทกี่ฉบับหรือวัดความรักที่หม่อมฉันมีต่อพระองค์ได้บ้างเพคะ สิ่งเหล่านั้นมากมายเกินหยั่งถึง ขอให้ฝ่าบาททรงตรึกตรองดูเถิด ขอให้พระองค์ย้อนรำลึกถึงความหลังแล้วพระองค์จะทรงมั่นใจว่าพระองค์ไม่อาจจะมีผู้ใดสมควรเป็นราชินีของพระองค์ได้นอกจากหม่อมฉัน”

ความรักระหว่างเจ้าชายธีบอและเจ้าหญิงศุภยาลัตไม่เคยอยู่ในสายตาของราชสำนักแม้แต่น้อย แม้กระทั่งจดหมายตัดพ้อต่อว่าฉบับนี้ของเจ้าหญิงศุภยาลัตก็ไม่ได้สลักสำคัญอันใดกับผู้อื่นในราชสำนัก ในตอนนั้นไม่มีใครสนใจความรักของเจ้าหญิงศุภยาลัต เพราะทุกคนมัวแต่วุ่นวายเตรียมการให้กษัตริย์องค์ใหม่อภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงศุภยาจี พี่สาวร่วมชนกชนนีของเจ้าหญิงศุภยาลัต เจ้าหญิงศุภยาจีเป็นพระราชธิดาองค์โตของพระเจ้ามินโดงกับพระนางซินผิ่วมะฉิ่น อันเป็นจารีตประเพณีของราชสำนักที่พี่สาวคนโตจะได้สิทธิ์เป็นมเหสีเอก หลังจากนั้นกษัตริย์จะไปมีมเหสีรองและนางสนมอีกสักกี่คนก็ย่อมทำได้

นี่คือความเจ็บช้ำน้ำใจของเจ้าหญิงศุภยาลัตชันษา 19 ปีที่ถูกโบราณราชประเพณีพรากชายคนรักไป อย่างน้อยก็ชั่วคราว แต่ไม่มีใครเห็นใจเจ้าหญิงเลยแม้แต่พระชนนี เจ้าหญิงจึงต้องดิ้นรนต่อสู้อย่างโดดเดี่ยวเพื่อยื้อยุดคนรักที่กลายเป็นพระเจ้าแผ่นดินไปแล้วไว้

นางกำนัล (ผู้ใกล้ชิดและคอยรับใช้พระนางศุภยาลัต) เล่าให้ แฮโรลด์ ฟีลดิ้ง–ฮอลล์ (ผู้อาศัยในพม่าช่วง พ.ศ. 2422-2449 ผู้เขียนในหนังสือ Thibaw’s Queen) ฟังว่า

“พระนางทรงรักเจ้าชายธีบอเสมอมาตั้งแต่สมัยที่ไม่มีใครคาดคิดว่าพระองค์จะได้ขึ้นเป็นกษัตริย์ ฉันเชื่อเหลือเกินว่าแม้เจ้าชายจะไม่ได้ขึ้นครองราชย์ พระนางก็คงอภิเษกสมรสกับพระองค์อยู่ดี บุรุษผู้นี้ต่างหากที่พระนางต้องการ หาใช่พระเจ้าแผ่นดิน แต่แน่ล่ะว่าหากบุรุษผู้นั้นได้ขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดินก็ยิ่งดีขึ้นไปอีก”

นอกจากคำบอกเล่าของอดีตนางกำนัลแล้ว หลักฐานความรักของเจ้าหญิงศุภยาลัตกับเจ้าชายธีบอก่อนขึ้นครองบัลลังก์มีปรากฏเป็นเรื่องเล่าเล็ก ๆ อยู่ใน “คำให้การของนายจาด” ในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ 7 นายจาดเป็นชาวสยามที่ไปสอนภาษาไทยให้ลูก ๆ ของพวกขุนนางในราชสำนักมัณฑะเลย์ระหว่างปี พ.ศ. 2417-2422 ซึ่งเป็นช่วงปลายรัชสมัยพระเจ้ามินโดง และต้นรัชสมัยพระเจ้าธีบอ คำให้การของเขาระบุว่า เจ้าสุพยาลัด (ศุภยาลัต) ธิดาของพระนางอะเลนันดอ (ซินผิ่วมะฉิ่น) รักใคร่อยู่กับเจ้าสิมโป (ธีบอ) พระนางอะเลนันดอไม่มีโอรส มีแต่ธิดา จึงเป็นเหตุให้นางนี้คิดอ่านชิงราชสมบัติให้แก่เจ้าสิมโป

เรื่องชิงรักหักสวาทครั้งแรกของเจ้าหญิงศุภยาลัตที่ลือลั่นราชสำนักมัณฑะเลย์นั้นจบลงที่ชัยชนะของเจ้าหญิงวัย 19 ชันษา หลังจากที่นางส่งจดหมายตัดพ้อต่อว่าคนรักที่ถูกพาออกจากวัดไปเป็นกษัตริย์แบบไม่ได้เตรียมตัวเตรียมใจมาก่อน นางก็ย้ายตัวเองเข้าไปอยู่ที่ตำหนักของกษัตริย์องค์ใหม่โดยทันทีที่เขาย้ายจากวัดมาสู่วัง ก่อนที่จะมีพิธีบรมราชาภิเษกด้วยซ้ำ

แต่แม้เจ้าหญิงศุภยาลัตจะตัดหน้าพี่สาวพาตัวเข้าไปอยู่ในตำหนักของกษัตริย์องค์ใหม่แล้ว เจ้าหญิงก็ต้องจำยอมให้พระเจ้าธีบอเข้าพิธีอภิเษกสมรสกับพี่สาว ถึงอย่างไรนางไม่อาจแข็งขืนกับโบราณราชประเพณีได้ แต่นั่นก็เป็นความจำยอมชั่วขณะเท่านั้น

อดีตนางกำนัลเล่าให้ฟีลดิ้ง–ฮอลล์ฟังว่าเจ้าหญิงศุภยาจีเป็นพระราชินีอยู่ได้เพียงวันเดียวและหลังจากนั้นก็ไม่มีพระราชินีองค์ใดอีกนอกจากเจ้าหญิงองค์รอง “หากมีใครเอ่ยถึงพระราชินีเป็นที่รู้กันว่าย่อมหมายถึงเจ้าหญิงศุภยาลัต ไม่มีพระราชินีองค์อื่นอีกนอกจากพระนาง”

 

---

เผยแพร่ในระบบออนไลน์ครั้งแรกเมื่อ 7 ตุลาคม 2562