หากลงไปทางหัวเมืองปักษ์ใต้ของประเทศไทย นับตั้งแต่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ลงไปจรดเขตมาเลเซียที่จังหวัดยะลา จะพบเห็นวัฒนธรรมที่ได้รับอิทธิพลมาจากหลายประเทศ ทั้งอินเดีย อินโดนีเซีย มาเลเซีย รวมถึงจีน และด้วยอิทธิพลของพหุวัฒนธรรมเหล่านี้ ทำให้ผ้าที่ทอประเภทต่างๆ ในบริเวณดินแดนภาคใต้มีเอกลักษณ์โดดเด่น ซึ่งมีชื่อเสียงในเรื่องการทอผ้ายก ทั้งยกฝ้าย ยกไหม ยกดิ้นเงิน ดิ้นทอง

สำหรับแหล่งทอผ้ายกที่สำคัญในภาคใต้ คือ จังหวัดนครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี สงขลา และ ตรัง ผ้าที่มีชื่อเสียงในแถบนี้ ได้แก่ ผ้าทอพื้นเมืองของชาวนครศรีธรรมราช หรือผ้าทอเมืองนคร โดดเด่นที่ผ้ายกทองอันเป็นเอกลักษณ์ นอกจากนี้ยังมีผ้าทออื่นๆ เช่น ผ้าพุมเรียง จังหวัดสุราษฎร์ธานี ผ้าบ้านนาหมื่นศรี จังหวัดตรัง ผ้าทอเกาะยอ ภูมิปัญญานับ 100 ปีของจังหวัดสงขลา และผ้าไหมมัดหมี่ จังหวัดชุมพร

นอกจากนี้ ยังมีผ้าพื้นบ้านที่ได้รับการส่งเสริมให้ทอขึ้นใหม่ในหลายจังหวัด เช่น ในจังหวัดพัทลุง กลุ่มทอผ้านิคมลานข่อย จัดตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2545 สร้างสรรค์ผ้าทอยกดอกทอด้วยกี่กระตุก เป็นลายดอกพะยอมเล็ก หรือจะเป็นการฟื้นฟูแหล่งทอผ้าที่เคยมีชื่อเสียง เช่น ผ้ายกปัตตานี ผ้าจวนตานี ของจังหวัดปัตตานี เป็นต้น 

ไม่เพียงแต่ขึ้นชื่อเรื่องผ้าทอพื้นบ้าน แต่ภาคใต้ยังมีชื่อเสียงในเรื่อง ‘ผ้าบาติก’ หรือ ‘ปาเต๊ะ’ ซึ่งเอกลักษณ์ของผ้าบาติกก็คือสีสันที่สดใส มีเทคนิคในการผลิตหลายแบบ เช่น การเขียนด้วยมือ จัดเป็นผ้าบาติกชั้นสูง การเพ้นท์ และพิมพ์ลวดลายบนผ้า

ปัจจุบันแหล่งทำผ้าบาติกที่สำคัญในภาคใต้ อยู่ที่จังหวัดภูเก็ต ปัตตานี และนราธิวาส และยังมีการฟื้นฟูเทคนิคผ้าบาติกโบราณมาสร้างลวดลายและปรับสีสันให้ทันสมัยมากขึ้น เช่น ผ้าปะลางิง ของจังหวัดยะลา หรือผ้าบาติกลายปาเต๊ะโบราณสีดินเทอราโรซ่า จังหวัดสตูล ที่ได้รับอิทธิพลมาจากอินโดนิเซีย รวมถึงการเพิ่มมูลค่าให้ผ้าปาเต๊ะ ในจังหวัดระนอง ด้วยการปักโดยใช้ลูกปัดปักลงไปบนผ้าเกิดเป็นลวดลายที่สวยงาม

อย่างไรก็ตาม ชื่อเสียงของผ้าบาติก ไม่ได้จำกัดเฉพาะภาคใต้เท่านั้น แต่เป็นที่นิยมของคนไทยทุกภาครวมถึงต่างประเทศด้วย เพราะสามารถดัดแปลงเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ได้มากมาย ทั้งผ้าเช็ดหน้า, ผ้าพันคอ, ผ้าคลุมผม, เสื้อผ้า เป็นต้น

ความงดงามของเอกลักษณ์ผ้าทอท้องถิ่น สีสัน ลวดลายของผ้าพื้นถิ่นภาคใต้ที่กล่าวมาข้างต้น กรมการพัฒนาชุมชน (พช.) กระทรวงมหาดไทย ได้นำมารวมให้คนไทยได้ชื่นชมและเลือกซื้อหาภายในงาน “ศิลปาชีพประทีปไทย OTOP ก้าวไกลด้วยพระบารมี” ปี 2563 เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ครบรอบ 88 พรรษา และเพื่อเป็นการต่อยอดโครงการ “สืบสาน อนุรักษ์ศิลป์ผ้าถิ่นไทย ดำรงไว้ในแผ่นดิน” และเชิดชูเกียรติแก่ผู้สืบทอดภูมิปัญญาผ้าไทย จึงขอเชิญชวนพี่น้องประชาชนที่ชื่นชอบผลิตภัณฑ์จากมูลนิธิส่งเสริมศิลปาชีพฯ และผลิตภัณฑ์ OTOP โดยเฉพาะผ้าไทย มาชม ชิม ช้อป และภาคภูมิใจกับผลิตภัณฑ์จากภูมิปัญญาไทย เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยสร้างโอกาส สร้างอาชีพ และสร้างรายได้ให้ผู้ผลิต ผู้ประกอบการ ระหว่างวันที่ 8 – 16 สิงหาคม นี้ ที่อาคารชาเลนเจอร์ 2 อิมแพ็ค เมืองทองธานี